ΤΟΠΙΚΑ ΙΣΤΟΡΙΚΑ ΣΗΜΕΙΩΜΑΤΑ Η πόλη των Φιλίππων και η Δράμα (η μεταξύ τους σχέση)

Του Νίκου Α. Κωνσταντινίδη

 

Τα ερείπια της πόλης  των Φιλίππων θα προκαλέσουν νωρίς το ενδιαφέρον των φιλάρχαιων της Ευρώπης.
 Ο απόηχος κάποιων ειδήσεων θα φτάσει ως εκεί, κάτι μεταξύ θρύλου και ιστορίας, ακόμα και οι ειδήσεις των ιστορικών της Ρώμης (η μάχη των Φιλίππων 42 π.Χ.).

Τούτο είναι περίεργο από την εξής άποψη.

Η πόλη δεν ήταν πέρασμα, δεν ήταν παραθαλάσσια.

Δεν ήταν δημιούργημα των κλασικών χρόνων κι όμως ήταν η πόλη που τράβηξε το ενδιαφέρον εξαίρετων προσωπικοτήτων και επιστημόνων (ο Collart, o Lemerle, o Perrot, o Cousinery, παλαιότερα ο Belon, o Εβλιά Τσελεμπή, ο Λούκας. Η επίσκεψη του Αποστόλου Παύλου στην πόλη των Φιλίππων αποτελεί ένα γεγονός υψίστης σημασίας με απροσμέτρητες ιστορικές διαστάσεις και συνέπειες.

Η επίσκεψη εκείνη του κορυφαίου Αποστόλου στους Φιλίππους δηλώνει περίτρανα ότι την εποχή εκείνη άκμαζε η πόλη κι αποτελούσε κέντρο κοσμοπολίτικο, πολυάνθρωπο και γνωστό στην τότε οικουμένη.

Δεν είναι εύκολο να εξηγηθεί το γεγονός πως μια τόσο σημαντική πόλη με εκτεταμένη φήμη παρήκμασε και εξαφανίστηκε από τη ζωή. Και τίθεται το ερώτημα.

Οι κάτοικοι της περιώνυμης πόλης, οι Ρωμαίοι, οι Έλληνες, οι Θράκες τι απέγιναν; Ιδιαίτερα οι Ρωμαίοι απόγονοι εκείνων που είχαν μεταφερθεί από την Ιταλία κι εγκαταστάθηκαν στην περιοχή.

Οι επίλεκτοι Ρωμαίοι πολίτες των Φιλίππων που εγκαταστάθηκαν στη Δράμα κι αποτέλεσαν τον πυρήνα της κατοπινής εξέλιξης κι ανάπτυξης της πόλης, έφυγαν ακολουθώντας το πλήθος των συμπατριωτών τους από τους Φιλίππους; Έφυγαν από την πόλη κι άφησαν πίσω τους ένα πλήθος επιγραφών.

 Ο Μ. Δήμητσας , Αρχαία Ιστορία Μακεδονίας, Θεσσαλονίκη, 1988 (έκδοση ΙΜΧΑ) σημειώνει χαρακτηριστικά: «Εν τη ρωμαιοκρατία η πολίχνη κατέστη εν εξάρτημα των Φιλίππων και εκτήσατο σπουδαιότητά τινα μετά των εν Φιλίπποις ίδρυσιν της Ρωμαϊκής αποικίας. Η λαμπρά και θελκτική θέση της Δράμας, τα λαμπρά ύδατα εφέλκυσαν αναμφιβόλως τους πλουσίους Ρωμαίους των δεκουρίων των Φιλίππων να οικοδομήσωσιν επαύλεις και συγκροτήσωσι κήπους».

Η λατινική γλώσσα των κατοίκων που ήταν η επίσημη κρατική γλώσσα τι απέγινε;
Αναμφίβολα φεύγοντας στην Ιταλία την πήραν μαζί τους. Χάθηκε χωρίς ν’ αφήσει κατάλοιπα όπως συμβαίνει να γίνεται με τα γλωσσικά ιδιώματα σ’ όλο τον κόσμο. Όλα αυτά δεν πρόκειται να απαντηθούν ποτέ με ακρίβεια. Αρχικά χάθηκε η γλώσσα των γηγενών Θρακών, ακολούθησε η γλώσσα των Ρωμαίων αποίκων.

Η ελληνική επικράτησε ως γλώσσα του Ανατολικού Ρωμαϊκού Κράτους, στη δημόσια ζωή, στα γράμματα και την εκκλησία.

Οι Φίλιπποι μνημονεύονται ως μια από τις πέντε πόλεις που ίδρυσαν οι Ρωμαίοι στη Μακεδονία.

Η πόλη υπήρχε. Ήταν μερικώς αναπτυγμένη. Κατά τον γεωγράφο Στράβωνα (VII, απόσπ. 41), αυξήθηκε μετά την μάχη το 42π.Χ.

 Από νομίσματα της αποικίας φαίνεται ότι η πρώτη εγκατάσταση αποίκων έγινε αυτή την εποχή.
Η δεύτερη μεγάλη εγκατάσταση Ρωμαίων αποίκων έγινε την εποχή του Αυγούστου από οπαδούς του Αντωνίου, που εκτοπίστηκαν από την Ιταλία.

Η αποικία αυτή (colonia Philippensis) διατηρήθηκε μέχρι την εποχή του Μ. Κωνσταντίνου (324-337 μ.Χ.). Η χρονολογία αυτή μπορεί να θεωρηθεί, με σχετική βεβαιότητα, ως ο χρόνος φυγής των Ρωμαίων αποίκων από ολόκληρη την περιοχή των Φιλίππων και της Δράμας.

Όπως σημειώθηκε η πόλη των Φιλίππων (Κρηνίδες) υπήρχε πριν από την άφιξη των Ρωμαίων μερικώς αναπτυγμένη. Τον πληθυσμό της αποτελούσαν παλαιοί Θράκες και Έλληνες.

 Η αθρόα εγκατάσταση Ρωμαίων αποίκων ανέτρεψε την σύνθεση του πληθυσμού της. Οι Ρωμαίοι υπερίσχυσαν και η πόλη πήρε ρωμαϊκό χαρακτήρα και κατά την διοίκηση και κατά τους θεσμούς και κατά την εσωτερική της οργάνωση. Στις επιγραφές αναφέρονται ονόματα ρωμαϊκά, ελληνικά αλλά και θρακικά.

 Η επιβολή των Ρωμαίων μετά τη μεγάλη μάχη του 42 π.Χ. έγινε οριστική κατάσταση στην πόλη των Φιλίππων και πήρε μάλιστα την λατινική επωνυμία Colonia Philippensis. Κατά τον γεωγράφο Στράβωνα (VII, αποσπ. 41) οι Φίλιπποι αυξήθηκαν «μετά την περί Βρούτου και Κάσσιου ήττα».