του Βασιλείου Κ.Πασχαλίδη
"ΔΡΑΜΙΝΑ ΙΣΤΟΡΙΚΑ'"
Δράμα 1992
 |
| Παλαιά Δράμα(1916) |
Η κατάληψις της πόλεως Δράμας την 1ην Ιουλίου του 1913 (η Καβάλα κατελήφθη την 27 Ιουνίου του ιδίου έτους υπό του ελληνικού στόλου) έφερε αυτήν υπό την σκέπην της ελληνικής επικρατείας και εις τους κόλπους της μητρός πατρίδος.
Το όνειρον του έθνους εξεπληρούτο.
Προηγουμένως κατείχετο υπό των Βουλγάρων οι οποίοι είχον καταλάβει αυτήν από τους Τούρκους κατά την διάρκειαν του Α' Βαλκανικού πολέμου. Οι Βούλγαροι κατά το διάστημα της προσκαίρου κατοχής των εδαφών τούτων μετήλθον παν θεμιτόν και αθέμιτον μέσον, ίνα αλλοιώσουν την σύνθεσιν του πληθυσμού των πόλεων και των περιφερειών, προς όφελος αυτών ούτως ώστε εις την δεδομένην περίστασιν να προτάξουν τας διεκδικήσεις των τας οποΐας δήθεν έχουν επί των περιοχών αυτών.
Η πρόσφατος κατοχή των μερών αυτών υπό των Βουλγάρων, δίδει το δικαίωμα εις κάθε έναν ν’ αναλογισθή τα μέσα τα οποία μετέρχονται οι Βούλγαροι εις κάθε δοθησομένην τυχόν περίστασιν. Αι γενεαί των Βουλγάρων αντιγράφουν αλλήλας.
Η αρχαία επαρχία της Μακεδονίας, η καλουμένη Ηδωνίς, αντιστοιχεί με τας περιφερείας της Δράμας, της Καβάλας και του Πραβίου.
Η επαρχία αυτή, προ της πτώσεως της Κων/πόλεως το 1453, εδέχθη ως καταιγίδα τους Τούρκους κατακτητάς και την Οθωμανικήν κυριαρχίαν.
Συνέπειαι της Τουρκικής κατακτήσεως ήταν η ελάττωσις του πληθυσμού της (διωγμοί, φόνοι, παιδομάζωμα κτλ.), αι περιουσίαι των Ελλήνων περιήλθον εις τους Τούρκους και γενικώς το ελληνικόν στοιχείον απώλεσε ολίγον κατ’ ολίγον την οντότητά του και τας προϋποθέσεις που χρειάζονται δια την ανάπτυξιν και πρόοδον αυτού.
Πολλοί εκ της περιφερείας αυτής προ τηξ τουρκικής καταιγίδος κατήλθον εις την παράλιον πόλιν της επαρχίας αυτής και εκείθεν επιβάντες εις πλοία ή λέμβους κατέφυγον εις τας νήσους του Αιγαίου και εις άλλα μέρη της Ηπειρωτικής Ελλάδος. Άλλοι πάλιν, ολιγώτερον τούτων διέφυγον βορειότερον. Ολίγοι κατέφυγον εις τας Σέρρας, οι κάτοικοι των οποίων απήλαυνον ιδιαιτέρων προνομίων, χορηγουμένων εκτάκτως υπό της Υ. Πύλης.
Σε όλον το διάστημα της τουρκικής σκλαβιάς, η επαρχία αυτή απεψιλώθη σχεδόν του Ελληνικού της πληθυσμού. Ειδικώς η πόλις της Δράμας και η περιφέρεια της, η οποία ησθάνθη περισσότερον από κάθε άλλην πόλιν της επαρχίας Ηδωνίδος, το πέλμα του Τούρκου κατακτητού, ευρέθη εις δυσχερεστάτην κατάστασιν.
Η Μητρόπολις της Δράμας — έδρα Έλληνος Μητροπολίτου — λογω των διώξεων και των αυθαιρεσιών της Τουρκικής διοικήσεως και κάθε τυχόντος Τούρκου κατέστη πολλάκις ανάγκη να μεταφερθή εις την κατοικουμένην υπό Ελλήνων σχεδόν κωμόπολιν Αλιστράτη.
Η απελευθέρωσις της επαρχίας αυτής από τους Τούρκους εγένετο υπό των Βουλγάρων, οι οποίοι και συνεπλήρωσαν τας καταστροφάς των προκατόχων των.
Το ελληνικόν στοιχείον παρεδίδετο από του ενός κατακτητού εις άλλον φοβερώτερον εις υπουλότητα και δολιότητα.
Κι η ποθητή ημέρα - η 1 Ιουλίου 1913 — εσήμανε το τέλος των μαρτυριών και ταλαιπωριών του ελληνικού στοιχείου, το οποίον με ακμαίας τας ηθικάς του δυνάμεις ενηγκαλίσθη την κυανόλευκον των πρώτων Ελληνικών απελευθερωτικών τμημάτων που εισήλθον εις αυτήν.
Η αρχαία επαρχία της Μακεδονίας Ηδωνίας περιλαμβάνουσα τας περιφερείας των πόλεων Δράμας, Καβάλας και Πραβίου ήτο κατά την έναρξιν των Βαλκανικών πολέμων, Τουρκικόν Σαντζάκιον (αντιστοιχεί με τον ελληνικόν Νομόν), τουτέστιν μία τουρκική διοίκησις.
Το Σαντζάκιον της Δράμας περιλάμβανε 5 Καζάδες (αντιστοιχούν με επαρχίες) ήτοι της Δράμας, Καβάλας, Πραβίου, Σαρί-Σαμπάν και της νήσου Θάσου.
α) Καζάς Δράμας:
Η πόλις Δράμα ήτο πρωτεύουσα του Σαντζακιού Δράμας και του Καζά Δράμας και έδρα Έλληνος Μητροπολίτου. Η πόλις Δράμα ηρίθμει περί τους 14.100 κατοίκους κατανεμομένους ως εξής: 4.850 Έλληνες, 9.000 μουσουλμάνοι (τούρκοι, τουρκαλβανοί, πομάκοι κλπ.), 200 ισραηλίται διεξάγοντες εμπόριον εις αυτήν την πόλιν και 100 προτεστάνται Βούλγαροι, αφιχθέντες ενταύθα, πριν από το έτος 1910 και μεταξύ των ετών 1904-1907, εκ της περιοχής του Κιλκίς και της Δοϊράνης.
Κατά την ελληνικήν στατιστικήν — κι αυτήν λαμβάνωμεν υπ’ όψιν όσον αφορά τους αριθμούς — ο καζάς της Δράμας είχε την εποχήν εκείνην (1910) 12 χωρία και κωμοπόλεις, οικουμένας υπό Ελλήνων, μουσουλμάνων και σχισματικών βουλγαριζόντων (6.710 Έλληνες, 4.760 μουσουλμάνοι και 2.250 σχισματικοί βουλγαρίζοντες) και 61 χωρία οικούμενα καθαρώς υπό μουσουλμάνων (τούρκων, πομάκων, αθιγγάνων, κονιάρων κλπ.) με σύνολον πληθυσμού 12.227 κατοίκων.
Μνημονεύομεν ενταύθα τρεις ονομαστάς ελληνικάς κωμοπόλεις, διατηρήσασαι δια μέσω των πέντε αιώνων σκλαβιάς αναλλοίωτα την εθνικήν συνείδησιν και τα ήθη και έθιμά των. Είναι η Προσοτσάνη (1.000 Έλληνες, 750 σχισματικοί βουλγαρίζοντες, 1.200 μουσουλμάνοι), η Τσατάλτσα 2.200 Έλληνες, 160 μουσουλμάνοι και το Δοξάτον 1.300 Έλληνες, 1.100 μουσουλμάνοι.
β) Καζάς Πραβίου:
Το Πράβιον υπήρξε πρωτεύουσα του καζά Πραβίου και έδρα του μητροπολίτου Ελευθερουπόλεως, εκατοικείτο υπό 2.500 Ελλήνων και 3.000 μουσουλμάνων, (τούρκων, αθιγγάνων, κονιάρων κλπ.). Εις τον καζάν Πραβΐου παρατηρείται το εξής γεγονός. Ότι ουδείς σχισματικός βουλγαρίζων κατοικεί εις την περιφέρειαν του Πραβίου και τούτο εύλογον είναι διότι τα μέρη ταύτα είναι ανέκαθεν ελληνικά και οι σποραδικώς υπάρχοντες τοιούτοι εις τον καζάν Δράμας προέρχονται εξ άλλων περιφερειών, ως ήσαν οι Βούλγαροι της πόλεως Δράμας.
Τα χωρία του καζά Πραβίου εκατοικούντο είτε εξ ολοκλήρου υπό Ελλήνων ή Μουσουλμάνων είτε αναμείκτως εξ Ελλήνων και Μουσουλμάνων. Διακρίνομεν επτά (7) χωρία οικούμενα εξ ολοκλήρου υπό Ελλήνων, πληθυσμού συνολικώς 4.470 κατοίκων. Μεταξύ αυτών των χωρίων διακρίνομεν τα χωρία Νικήσιανη με 1.600 κατοίκους και Μεσερόπη με 1.750 κατοίκους Έλληνες. Υπήρχαν και 28 χωρία κατοικούμενα εξ ολοκλήρου υπό Μουσουλμάνων (τούρκων, κονιάρων, αθιγγάνων κ.α.) με σύνολον κατοίκων 9.800. Αναφέρομεν ενταύθα εκ των χωρίων τούτων το Σαμόκοβον με πληθυσμόν
2.300 κατοίκων όλων Μουσουλμάνων. Υπήρχον τέλος εις τον καζάν Πραβίου και 6 χωρία κατοικούμενα αναμείκτως υπό Ελλήνων και Μουσουλμάνων, με σύνολον κατοίκων 5.110 εκ των οποίων οι 2.810 ήσαν Έλληνες και
2.300 Μουσουλμάνοι.
γ) Καζάς Καβάλας:
η πόλις Καβάλα ήτο πρωτεύουσα του καζά και έδρα αρχιερατικού επισκόπου της ελληνικής μητροπόλεως Ξάνθης. Κατά την ελληνικήV στατιστικήν του 1910 η Καβάλα εκατοικείτο υπό 18.200 κατοίκων μονίμως διαμενόντων και 6.000 προσκαίρως διαμενόντων εις αυτήν, ερχομένων εκ των πέριξ περιοχών και μετερχομένων τους εργάτας καπνού.
Οι 18.200 κάτοικοι της πόλεως Καβάλας κατανέμονται κατ’ εθνικότητα ως εξής: 9.100 Έλληνες, 9.000 μουσουλμάνοι και 100 καθολικοί (φραγκολεβαντίνοι). Οι έτεροι 6.000 πρόσκαιροι κάτοικοι είναι άπαντες Έλληνες. Ο καζάς Καβάλας είχε 23 χωρία, άπαντα κατοικούμενα υπό μουσουλμάνων (τούρκων, κονιάρων, αθιγγάνων κλπ.).
δ) Καζάς Σαρή-Σαμπάν:
Οι μουσουλμάνοι ανερχόμενοι εις αριθμόν 16.400 έναντι 650 Ελλήνων και ουδενός Βουλγάρου ή σχισματικού βουλγαρίζοντος.
ε) Καζάς Θάσου:
Αντιθέτως δε ο καζάς της νήσου Θάσου εκατοικείτο εξ ολοκλήρου υπό Ελλήνων ανερχομένων εις 15.300 κατοίκους. Οι μουσουλμάνοι ενεφανίζοντο ενταύθα κατά αραιά διαστήματα, ιδίως οι αθίγγανοι μουσουλμάνοι. Ουδείς Βούλγαρος ή σχισματικός βουλγαρίζων ενεφανίσθη ποτέ μέχρι τούδε (1910) εις την νήσον Θάσον.
Συγκεφαλαιώνοντες τα ανωτέρω σημειώνουμε τας εξής παρατηρήσεις:
α) Ότι το ελληνικόν στοιχείον, έχον ακμαίον το ηθικόν του, εκατώκει και εις τους πέντε καζάδες (Δράμας, Πραβίου, Καβάλας, Σαρή-Σαμπάν και Θάσου).
β) Αντιθέτως οι σχισματικοί βουλγαρίζοντες εκατώκουν μόνον σποραδικώς εν τη περιφερεία του καζά Δράμας και ήσαν ελάχιστοι,
γ) Η προνομιακή θέσις της νήσου Θάσου με πληθυσμόν συγκείμενον εξ ολοκλήρου εξ Ελλήνων και δ) η ενότης του ελληνικού στοιχείου (συγκέντρωσις αυτού εις τας πόλεις, εις κώμας και εις χωρία οικούμενα εξ ολοκλήρου υπ’ αυτών).
ΜΕΓΑΛΗ ΕΛΛΑΣ, 24.2.1947, 3, 10.3.1947
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου