Το λίθινο ειδώλιο της Πλατανιάς (Δράμα)

Ακρόπολη Πλατανιάς

«Η Μακεδονία εν λίθοις και μνημείοις σωζομένοις φθέγγεται την ελληνικότητά της» 
(Μ. Δήμιτσας)

του κ.Γ.Κ.ΧΑΤΖΟΠΟΥΛΟΥ, τ. ΛΥΚΕΙΑΡΧΗ

Ασχολούμενος σαράντα και πλέον χρόνια με τα ειδώλια, που ήρθαν ή έρχονται ύστερα από ανασκαφικές έρευνες στο φως (περίπτωση νεολιθικού οικισμού Σιταγρών ή Αρκαδικού) ή τυχαία, έμενα για χρόνια με την απορία πώς, ενώ ο νομός της Δράμας διαθέτει ορεινούς ή ημιορεινούς προϊστορικούς οικισμούς (Πλατανιάς Ι, ΙΙ, Νικηφόρου, Ποταμών, Πλατανόβρυσης κ.α.), τα μέχρι σήμερα ευρεθέντα ειδώλια είναι κατασκευασμένα από πηλό, τον οποίο ο καθηγητής της Προϊστορικής Αρχαιολογίας κ. Γ. Χουρμουζιάδης αποκαλεί «το χρυσάφι της προϊστορίας», ενώ η ταπεινότητά μου θα προσέθετε ότι αποτελεί παράλληλα, και τη γλώσσα της, δεν είχαν βρεθεί μέχρι πρότινος λίθινα ειδώλια, όπως σε υπεραφθονία συναντάμε στα κυκλαδονήσια.

Απάντηση στην απορία μου έδωσε πριν από τρία περίπου χρόνια η καλή μου φίλη Αρχαιολόγος κ.Βάσω Πουλιούδη διενεργώντας ανασκαφές με ιερό πάθος στον αρχαιολογικό χώρο της ακρόπολης της Πλατανιάς.

Ανάμεσα στα σημαντικά ευρήματά της (αγγεία αποθηκευτικά , νομίσματα, λεπίδες, εργαλεία υφαντικής, αιχμές βελών, πελέκεις, τριπτήρες, καρφιά χυτροειδή αγγεία, λίθινα εργαλεία, μολύβδινος σταυρός, τμήματα λυχναριών κ.α.) ανεκάλυψε κι ένα λίθινο ειδώλιο, το οποίο απεικονίζει κεφαλή αλόγου.

Ομολογώ ότι με παραξένεψε η ανακάλυψη του ειδωλίου με τη μορφή, που απεικονίζει. Και τούτο, γιατί η γεωγραφική κατάσταση της περιοχής ελάχιστα επιτρέπει την παρουσία και χρησιμοποίηση αλόγου. Είναι γνωστό ότι το  άλογο ανήκει στην κατηγορία των ζώων εκείνων, τα οποία ζουν σε πεδινές περιοχές όπου η διατροφή τους σε φυτική ύλη είναι πιο πλούσια, αλλά και η χρησιμοποίησή τους ευρεία, αφού αυτό χρησιμοποιήθηκε για πολλούς αιώνες ως μεταφορικό μέσο μεγάλων βαρών, ως πολεμικό μέσο, αλλά και ως το πιο κατάλληλο για την άροση της γης.

Τι ώθησε λοιπόν τους προϊστορικούς προγόνους των Πλατανιωτών να προβούν στην απαθανάτιση ενός ζώου, το οποίο όχι μόνο στάθηκε χρησιμώτατο στον άνθρωπο, αλλά και υμνήθηκε εκτενώς τόσο στην αρχαία ελληνική ποίηση, (Όμηρος, Αρριανός), αλλά και στη νεολληνική;

Αν λάβουμε υπ’ όψη μας το γεγονός ότι οι ανασκαφές στην ακρόπολη της Πλατανιάς έφεραν στο φως πήλινα και λίθινα σφονδύλια, άγνυθες λίθινες και οστέινες (αστράγαλοι), ραφίδες κ.α., πιστεύουμε ότι το άλογο χρησιμοποιήθηκες έστω και σε περιορισμένη έκταση για τη μεταφορά των υφαντικών αγαθών προς εμπορικούς σκοπούς.

Έχει αποδειχθεί ότι προϊόντα της βιοτεχνίας των προϊστορικών προγόνων των Δραμινών έχουν φτάσει μέχρι τα Πευκάκια της Θεσσαλίας και την Κεντρική Ευρώπη, αλλά και ότι η κοιλάδα της Πλατανιάς ήλεγχε από τα προϊστορικά ακόμη χρόνια την είσοδο στην Ευρώπη.

Βέβαια οι ανασκαφικές έρευνες στην ακρόπολη της Πλατανιάς δεν έχουν ολοκληρωθεί. Ευελπιστούμε ότι η ολοκλήρωσή τους θα μας οδηγήσει σε εκπλήξεις. Ο χώρος της κοιλάδας της Πλατανιάς υπόσχεται πολλά, αρκεί να υπάρξουν τα αναγκαία όβολα. Είναι ανάγκη να το καταλάβουν όλοι, όσοι χειρίζονται τις τύχες του τόπου αυτού, ότι αυτός θωρακίζεται δυναμικά μόνο με την ανάδειξη των μνημείων και τωνλίθων δίδοντας αποστομωτική απάντηση σ’ όσους τον επιβουλεύονται.

Σημείωση:

 Περισσότερα για τα νεολιθικά ειδώλια του νομού Δράμας ο αναγνώστης μπορεί να βρει στις μελέτης μας, που δημοσιεύθηκαν στον Πρωινό Τύπο:

1)Το ανθρωπόμορφο ειδώλιο της Πλατανιάς,

2)Το ζωόμορφο ειδώλιο του Αρκαδικού και

3)Η κεραμεική στον κάμπο της Δράμας στα νεολιθικά χρόνια. Η μελέτη των ειδωλίων είναι γοητευτική, αφού αυτά αποτυπώνουν τα θρησκευτικά και καλλιτεχνικά συναισθήματα του νεολιθικού προγόνου των Δραμινών.