Μητρόπολη Δράμας: ΠΟΙΜΑΝΤΟΡΙΚΗ ΕΓΚΥΚΛΙΟΣ Χριστουγέννων 2012

 ΠΟΙΜΑΝΤΟΡΙΚΗ ΕΓΚΥΚΛΙΟΣ Χριστουγέννων 2012

Π Α  Υ Λ Ο Σ

Ἐλέῳ Θεοῦ Ἐπίσκοπος καί Μητροπολίτης τῆς Θεοσώστου Ἱερᾶς Μητροπόλεως Δράμας

πρός

τόν εὐαγῆ Ἱερόν Κλῆρον καί τούς εὐσεβεῖς καί εὐλογημένους χριστιανούς τῆς μαρτυρικῆς Ἐπαρχίας ταύτης, εὐχήν καί εὐλογίαν παρά τοῦ τεχθέντος Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ.

«Ἐπεσκέψατο ἡμᾶς ἐξ ὕψους ὁ Σωτήρ ἡμῶν».

Σ’ ὁλόκληρη τήν οἰκουμένη ἀντηχεῖ σήμερα ἡ χαρμόσυνη εἴδηση τῆς ἐπισκέψεως τοῦ Θεοῦ στόν κόσμο.

Μιά τέτοια ἐπίσκεψη χρειάζεται καί ἀνάλογη προετοιμασία. Δέν εἶναι τυχαῖος ὁ ἐπισκέπτης. Εἶναι τό Φῶς, εἶναι ἡ Ἀλήθεια καί ἡ Ζωή. Εἶναι ὁ Σωτήρ τοῦ κόσμου. Γι’ αὐτό σκιρτᾶ ἡ Ἐκκλησία ὁλόκληρη καί ὁ ὑμνογράφος προτρέπει ὅλη τή δημιουργία ἔμψυχη καί ἄψυχη νά πανηγυρίσει : «Εὐφραίνεσθε δίκαιοι, οὐρανοί ἀγαλλιᾶσθε, σκιρτήσατε τά ὄρη Χριστοῦ γεννηθέντος...».

Αὐτή τήν πάμφωτη ἡμέρα ὅπου ἡ πνευματική εὐφροσύνη φωτίζει τόν κόσμο ἀπό τό φῶς τοῦ νοητοῦ Ἡλίου τῆς Δικαιοσύνης, ἔχουν πυκνώσει τά σκοτάδια τῆς ἁμαρτίας, τά μίση, οἱ μικρότητες, τά πάθη τῶν ψυχικῶν διαστροφῶν. Χρόνια τώρα τό σκοτάδι πολεμᾶ τό φῶς. Προσπαθεῖ διά τῶν ὀργάνων του νά καταπνίξει τό ἱλαρό φῶς τῆς Πίστεως, νά σβήσει τό γιά αἰῶνες στόν τόπο αὐτό ἀκοίμητο καντῆλι τῆς οἰκογένειας, νά συνθλίψει ἁγνές καί ἀθῶες παιδικές καρδιές.

Μαίνονται στρατιές κολάσεως, μέ ναρκωτικά, μέ κραυγές «ἀπελευθέρωσης», δηλαδή ὑποδούλωσης σέ κτηνώδη ἔνστικτα, μέ θεάματα καί ἀκούσματα βλάσφημα, μέ κατάργηση τῶν ἐντολῶν τοῦ Θεοῦ, μέ τό κήρυγμα τῆς ἀθεΐας στά σχολικά τεμένη καί τῆς ἐκτόξευσης ὕβρεων στό ὄνομα δῆθεν τῆς ἐλευθερίας τῆς ἔκφρασης κατά τῶν παναγίων ὀνομάτων τοῦ Κυρίου Ἰησοῦ Χριστοῦ, τῆς Παναγίας Μητρός Του καί τῶν ἁγίων Του, μέ ἀσυδοσία καί ἐπιβράβευση τῶν ἐνόχων πού ἐνῶ δολοφονοῦν ψυχές, δηλητηριάζουν συνειδήσεις, καταλύουν τό οἰκογενειακό ἄδυτο, ἐπιβραβεύονται ἡ φαυλότητα καί τά ἐπαίσχυντα κατορθώματά τους.      

Καί τό χειρότερο, προβάλλονται ὡς πρότυπα προόδου καί μιμήσεως. Καί τό σκοτάδι καλύπτεται ἀπό ἄλλο βαθύτερο ὥστε πρός στιγμήν νά φαίνεται ὅτι καλύπτει τό Βηθλεεμικό ἀστέρι. Στήν πραγματικότητα ὅμως τό σκοτάδι τονίζει τήν ἀντίθεση. Τονίζει τή μάχη τοῦ ψεύδους πρός τήν ἀλήθεια, τῆς σκλαβιᾶς τῶν παθῶν πρός τήν ἐλευθερία τοῦ πνεύματος. Τῆς ζωῆς τοῦ εὐαγγελίου πρός τόν θάνατο τῆς ἁμαρτίας. Τοῦ φωτός πρός τό σκοτάδι. Τοῦ διαβόλου πρός τόν ἐν τῷ σπηλαίῳ τεχθέντα Ἰησοῦν Χριστόν, τόν λυτρωτήν τοῦ κόσμου.

     Ὅμως ὁ μεγάλος ἐπισκέπτης, ὁ νοητός Ἥλιος τῆς Δικαιοσύνης, φωτίζει τό θέατρο τῆς παγκοσμίου σκηνῆς, ἀποκαλύπτει τίς τραγωδίες σέ ὅλα τά μήκη καί πλάτη τῆς γῆς, καθιστᾶ κραυγαλέα τά ἀδικήματα πού συντελοῦνται ἀπό τούς ἰσχυρούς τῆς γῆς στά μικρά κράτη ὅπως τό δικό μας καί διαλύει μέ τό μήνυμα πού ἀπευθύνει τά σκοτάδια τῆς ἀδικίας καί καλεῖ ὅλους νά ὑπηρετήσουν καί νά ἐνστερνισθοῦν τήν Δικαιοσύνη.

Πῶς λοιπόν ἐμεῖς σήμερα θά ὑποδεχθοῦμε στίς καρδιές καί  στήν πατρίδα μας, πού μαστίζεται ἀπό μία ἐπιδρομή ἀδικίας πρωτοφανῆ, τόν μεγάλο ἐπισκέπτη ;

Μαζί μέ τούς ὑπέροχους δοξολογικούς ὕμνους, τά παραδοσιακά μας τραγούδια καί τά ὑπέροχα ἔθιμα τοῦ λαοῦ μας μέ μιά καρδιακή, οὐσιαστική ὁμολογία πίστεως : 

Κύριε Ἰησοῦ Χριστέ, ὁ δι’ ἡμᾶς τούς ἀνθρώπους καί διά τήν ἡμετέραν σωτηρίαν σαρκωθείς ἐκ πνεύματος Ἁγίου καί Μαρίας τῆς Παρθένου, ἐνανθρωπήσας Θεός ἡμῶν, ὁμολογοῦμεν ὅτι ἀπηρνήθημεν τοῦ ὀνόματός Σου, ὅτι περιφρονήσαμε τά προστάγματά Σου. 

Ἡμάρτομεν, ἠνομήσαμεν, ἠδικήσαμεν. Σέ ἱκετεύουμε ὅμως καί Σέ παρακαλοῦμε. Ἅπλωσε τό παντοδύναμό Σου χέρι καί εὐλόγησέ μας. Συγχώρεσέ μας. Ἀπόστρεψον τόν θυμόν Σου ἀφ’ ἡμῶν. Πρόσδεξαι τίς δεήσεις καί προσευχές τῶν δούλων Σου, πού ὁμολογοῦν μαζί μέ τόν ἱερό ὑμνογράφο ὅτι : «... οἱ ἐν σκότει καί σκιᾷ, εὕρομεν τήν ἀλήθειαν ̇ καί γάρ ἐκ τῆς Παρθένου ἐτέχθη ὁ Κύριος». ΑΜΗΝ.          

Διάπυρος πρός τόν ἐν τῷ Θεοδέγμονι Σπηλαίῳ

τεχθέντα Κύριον εὐχέτης πάντων ὑμῶν.

Ο ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗΣ

† Ο ΔΡΑΜΑΣ ΠΑΥΛΟΣ

Eπιστολή των Παμμακεδονικών Ενώσεων Υφηλίου προς τον Πρόεδρο της Σερβίας Tomislav Nikolić.

Eπιστολή των Παμμακεδονικών Ενώσεων Υφηλίου προς τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας της Σερβίας, κ. Tomislav Nikolić.

WORLD PAN-MACEDONIAN ASSOCIATIONS

17 Νοεμβρίου 2012

Προς κ. Tomislav Nikolić

Πρόεδρο της Δημοκρατίας της Σερβίας

GENERAL SECRETARIAT OF THE

PRESIDENT OF THE REPUBLIC OF SERBIA

Andrićev venac 1, 11000 Beograd, Serbia

tel: +381 (0) 11 304-3068

e-mail: predstavkegradjana@predsednik.rs

Εξοχότατε,

Ως εκπρόσωποι των 3.500.000 Μακεδόνων σε όλο τον κόσμο (Έλληνες που κατάγονται από τη Μακεδονία, βόρεια περιοχή της Ελλάδας), σας γράφουμε για να εκφράσουμε τη βαθιά μας απογοήτευση με τις απόψεις σας κατά τη διάρκεια της συνέντευξής σας με την Ivona Televska της εφημερίδας Večer της ΠΓΔΜ στις 20 Οκτωβρίου 2012 [1]. Ανησυχούμε το ίδιο για τις προσφωνήσεις του Υπουργού Άμυνάς σας, Aleksandar Vučić ο οποίος σε μια πρόσφατη συνεδρίαση των Υπουργών Άμυνας Νοτιοανατολικής Ευρώπης (ΥΑΝΕ) αποκάλεσε επανειλημμένα «Μακεδόνα» τον ομόλογό του από την ΠΓΔΜ, Fetmir Besimi που είναι Αλβανός.

Στη συνέντευξή σας αποσαφηνίσατε πως οι ενέργειες της Ελλάδα όσον αφορά την ένταξη της ΠΓΔΜ στη ΕΕ και στο ΝΑΤΟ και οι ανησυχίες των Ελλήνων για το σφετερισμό της Μακεδονικής ιστορίας και πολιτισμού από έναν μη-Ελληνικό λαό είναι παράλογες και άνευ σημασίας. Εμείς όμως, θεωρούμε τα αυθαίρετα σχόλιά σας στη Večer ως προσβολή κατά της διαχρονικής πολιτιστικής ταυτότητας, και ιστορίας μας ως Μακεδόνες. Με αυτά σας τα σχόλια διαιωνίζετε ιστορικά ψεύδη που έχουν προκαλέσει πολλά προβλήματα στα Βαλκάνια. Η ιστορία μας διδάσκει ότι η ευθύνη για την πολιτικά υποκινούμενη δημιουργία του «Μακεδονικού» έθνους, εθνότητας και γλώσσας προωθήθηκε από το Βελιγράδι. Η δημιουργία αυτής της ψευδοεθνικότητας οφείλεται στον κομμουνιστή ηγέτη της Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας της Γιουγκοσλαβίας, Τίτο, ο οποίος είχε βαπτίσει τους Σλάβους του Νότου της Γιουγκοσλαβίας σε «Μακεδόνες» με στόχο εδαφική επέκταση προς το νότο και την ενσωμάτωση του Μακεδονικού χώρου στη δική του κρατική υπόσταση. Αυτή η σαφώς επιθετική κίνηση από την πλευρά της κομμουνιστικής Γιουγκοσλαβίας το 1944 δημιούργησε ενσυνείδητα από το επίσημο Βελιγράδι ένα πρόβλημα στην Ελλάδα για σχεδόν 70 χρόνια, με εξαίρεση λίγων Σέρβων πολιτικών που της συμπαραστάθηκαν. Για παράδειγμα ο προκάτοχός σας Dobrica Ćosić, ένας αληθινός φίλος της Ελλάδας, έγραψε μια επιστολή προς τον τότε ομόλογό του Κωνσταντίνο Καραμανλή διαβεβαιώνοντάς τον πως η Σερβία δεν πρόκειται ποτέ να αναγνωρίσει την ΠΓΔΜ με διαφορετικό όνομα απ’ αυτό που είναι αποδεκτό από την Ελλάδα.

Κύριε Πρόεδρε, γνωρίζετε ότι υπάρχουν σε εξέλιξη διαπραγματεύσεις μεταξύ Ελλάδας και ΠΓΔΜ, υπό την αιγίδα του Οργανισμού των Ηνωμένων Εθνών (ΟΗΕ), με στόχο την εξεύρεση αμοιβαίας αποδεκτής ονομασίας έναντι όλων για την ΠΓΔΜ. Αυτό βασίζεται σε αποφάσεις του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ από το 1993. Η ανοιχτή υποστήριξή σας αποκαλώντας τη βόρεια γειτονική χώρα απλά «Μακεδονία» και όχι «ΠΓΔΜ» έρχεται σε αντίθεση με τις αποφάσεις του ΟΗΕ και αποτελεί απόδειξη της παρέμβασή σας στη διαδικασία των διαπραγματεύσεων και η θέση σας αποδεικνύεται μεροληπτική. Επιπλέον, οι διεθνείς κανόνες και κανονισμοί πρέπει να αναγνωρίζονται και να γίνονται σεβαστοί από όλες τις προοδευτικές χώρες που επιθυμούν ειρηνική συνύπαρξη με τους γείτονές τους.

Επιπλέον, τα σχόλιά σας σχετικά με τους «Αλβανούς στην Ελλάδα», που θα μπορούσαν τελικά να «αναζητήσουν αυτονομία, ακριβώς όπως έκαναν στο Κοσσυφοπέδιο» δεν ήταν μόνο δημογραφικά αβάσιμα και ακατάλληλα, αλλά και εξαιρετικά ανεύθυνα προερχόμενα από έναν ηγέτη μιας χώρας που φιλοδοξεί ένταξη στην ΕΕ.

Επιπλέον προσφερθήκατε να μεσολαβήσετε με την ηγεσία των Σκοπίων για να λυθεί το περιβόητο πρόβλημα με την σχισματική Εκκλησία της ΠΓΔΜ, της λεγόμενης «Μακεδονικής» Ορθόδοξης Εκκλησίας, η οποία δεν αναγνωρίζεται ούτε από το Πατριαρχείο της Σερβίας, ούτε από το Οικουμενικό Πατριαρχείο. Σε μια πρόσφατη ανακοίνωση, με τα μέλη της Τρίτης Επισκοπικής Συνέλευσης των Κανονικών Επισκόπων της Ωκεανίας, ο Θεοφιλέστατος Επίσκοπος Ειρηναίος της Κανονικής Ορθοδόξου Εκκλησίας της Σερβίας εξέφρασε την έντονη ανησυχία του για τις διώξεις της κυβέρνησης της ΠΓΔΜ εναντίον της Εκκλησίας του στην ΠΓΔΜ [2]. Αυτό είναι μόνο ένα παράδειγμα για το πώς κάθε πολιτική παρέμβαση - όπως προτείνατε - είναι αντικανονική και θα δημιουργήσει αντιδράσεις και παρενέργειες σε όλες τις ορθόδοξες κοινότητες.

Θέλουμε να σας υπενθυμίσουμε, κύριε Πρόεδρε, ότι η Ελλάδα στο παρελθόν έχει υποστηρίξει τα συμφέροντα της Σερβίας διακινδυνεύοντας τα δικά της εθνικά συμφέροντα και το κύρος της εντός της ΕΕ και του ΝΑΤΟ, ενώ η ΠΓΔΜ είτε σιώπησε είτε τάχτηκε με εκείνους που τραυμάτισαν το Σερβικό έθνος και προκάλεσαν ζημιά στη χώρα σας. Παρά το γεγονός ότι η Ελλάδα πολλάκις ήταν ένθερμος υποστηρικτής των συμφερόντων της Σερβίας δεν μπορούμε να πούμε ότι η Σερβία έχει ανταποδώσει αυτή τη στάση με την ίδια βούληση.

Πιστεύουμε ότι έχουμε περιγράψει με σαφήνεια την ευαισθησία 3,5 εκατομμυρίων Μακεδόνων - και των λοιπών Ελλήνων - για τα θέματα αυτά και ελπίζουμε ότι οι ατυχείς και προσβλητικές δηλώσεις όπως αυτές που εκφράσατε στη Večer, αλλά και εκείνες που είχαν εκφραστεί από τον Υπουργό Άμυνάς σας στο Σεράγεβο κατά τη διάρκεια της πρόσφατης συνάντησης των Υπουργών Άμυνας της ΥΑΝΕ, θα πρέπει να επανεξεταστούν προσεκτικά και να αποφευχθούν στο μέλλον.

Με εκτίμηση,

Παμμακεδονική Ένωση ΗΠΑ- Κώστας Χατζηστεφανίδης, Ύπατος Πρόεδρος

Παμμακεδονική Ένωση Αυστραλίας-Δημήτρης Μηνάς, Πρόεδρος

Παμμακεδονική Ένωση Καναδά-Ανώτατη Εκτελεστική Επιτροπή

Παμμακεδονική Ένωση Ευρώπης-Αρχιμανδρίτης Παντελεήμων Τσορμπατζόγλου, Πρόεδρος

Μακεδονικά Τμήματα Αφρικής-Αμύντας Παπαθανασίου, Πρόεδρος

ΣΥΝΤΟΝΙΣΤΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΚΩΝ ΟΡΓΑΝΩΣΕΩΝ

Νίνα Γκατζούλη, Συντονίστρια (Εκπροσωπούσα 150 και πλέον Μακεδονικές Οργανώσεις)

Φιλόπτωχος Αδελφότης Ανδρών Θεσσαλονίκης, Θεόδωρος Δαρδαβέσης, Πρόεδρος

Ομοσπονδία Δυτικομακεδονικών Σωματείων, Γεώργιος Τζούλης, Πρόεδρος

Ε.Α.Σ. ΣΕΓΑΣ Θεσσαλονίκης, Δημήτριος Γάκης, Πρόεδρος

«Ομάδα 21» Μακεδονίας - Θράκης, Αντώνης Δασκόπουλος, Πρόεδρος

Σύλλογος Απανταχού Πισοδεριτών «Η Αγία Τριάς», Μιχαήλ Λιάκος, Πρόεδρος

Θρακική Εστία Θεσσαλονίκης, Βενιαμίν Καρακωστάνογλου, Πρόεδρος

ΣΥΛΛΟΓΟΙ ΣΥΜΜΕΤΕΧΟΝΤΕΣ ΣΤΟ "ΚΟΙΝΟ ΤΩΝ ΜΑΚΕΔΟΝΩΝ"

Σύλλογος Απογόνων Μακεδονομάχων Φλώρινας

Σύλλογος Απογόνων Μακεδονομάχων Αμυνταίου

Φιλεκπαιδευτικός Όμιλος Φλωρίνης «Αριστοτέλης»

Πολιτιστικός Σύλλογος Σιταριάς Φλώρινας

Πολιτιστικός Σύλλογος "Νέοι Ορίζοντες" Σιταριάς Φλώρινας

Πολιτιστικός Σύλλογος "Ο Μέγας Αλέξανδρος" Πολυπλάτανου Φλώρινας

Σύλλογος «Μέγας Αλέξανδρος» Εθνικού - Κρατερού - Αγίας Παρασκευής

Πολιτιστικός Σύλλογος «Ελπίδα» Μελίτης Φλώρινας

Φορέας ιστορίας και πολιτισμού "Ιερά Δρύς" Κέλλας Φλώρινας

Πολιτιστικός Μορφωτικός Σύλλογος "Αμύντας" Σκοπιάς Φλώρινας

Σύνδεσμος Γραμμάτων και Τεχνών Νομού Κοζάνης

Πολιτιστικός Σύλλογος Κοζάνης "Οι Μακεδνοί"

Κίνηση Δημοτών Έδεσσας «Ίων Δραγούμης»

Σύλλογος Απογόνων Μακεδονομάχων Έδεσσας-Αλμωπίας

Λαογραφική Εταιρεία Νομού Πέλλας

Σύλλογος Φίλων Αρχαιοτήτων Έδεσσας «Οι Τημενίδες»

Πολιτιστικός Σύλλογος «Βιβλιόφιλοι Έδεσσας»

Πολιτιστικός Σύλλογος Κάτω Γραμματικού Έδεσσας «Πατριάρχης Χρύσανθος»

Σύλλογος «Στέγη Μακεδονικού Πολιτισμού» Αριδαίας

Σύλλογος «Φίλων Μακεδονικής Πολιτιστικής Παράδοσης» Αλμωπίας

Μορφωτικός Σύλλογος Ίδα Εξαπλατάνου «Ιων Δραγούμης»

Ιστορική & Λαογραφική Εταιρεία «Φίλιππος» Γιαννιτσών

Μακεδονικός Χορευτικός Πολιτιστικός Σύλλογος «Αμύντας» Καλυβίων

Μορφωτικός Περιβαλλοντικός Όμιλος Πέλλας «Αρχαία Πέλλα»

Μορφωτικός Σύλλογος Νέων Άρνισσας Έδεσσας

Μορφωτικός Πολιτιστικός Σύλλογος Λευκαδίων Νάουσας «Η Αγία Παρασκευή»

Μορφωτικός Χορευτικός Σύλλογος Χαρίεσσας Νάουσσας " 'Αγιος Δημήτριος"

Πολιτιστικός Σύλλογος Νέων Πολυπλάτανου Νάουσσας

Μακεδονική Καλλιτεχνική Εταιρεία Κιλκίς «Τέχνη»

Πολιτιστικός Σύλλογος Γρίβας Κιλκίς

Πολιτιστική Εταιρεία Πανελλήνων «Μακεδνός» Θεσσαλονίκη

Πανελλήνιος Σύλλογος Απογόνων Μακεδονομάχων «Ο Παύλος Μελάς» Θες/νίκη

Σύλλογος Κοζανιτών Θεσσαλονίκης «Άγιος Νικόλαος»

Ομοσπονδία Πολιτιστικών Συλλόγων Ν. Σερρών Θεσσαλονίκης

Σύλλογος Σκοπηνών Θεσσαλονίκης "Ο Ορφέας"

Ένωση Βαβδινών Θεσσαλονίκης

Πολιτιστικός Σύλλογος "Εμμανουήλ Παππάς" Θεσσαλονίκης

Πολιτιστική και Επιμορφωτική Εταιρεία Αρναίας Χαλκιδικής

Εταιρεία Μελέτης και Έρευνας της Ιστορίας των Σερρών

Πολιτιστικός Σύλλογος Πεντάπολις Σερρών

Σύλλογος Σιδηροκαστρινών και περιχώρων "Το Ρούπελ"

Πολιτιστικός Μακεδονικός Σύλλογος "Μέγας Αλέξανδρος" Χαρωπού Σερρών

Λαογραφικός Πολιτιστικός Σύλλογος Χρυσοχωράφων Σερρών

Πολιτιστικός Σύλλογος Σκοτουσαίων Σερρών

Σύνδεσμος Μοναστηριωτών Θεσσαλονίκης «Καρτερία»

Σύλλογος Σταρτσοβιτών «ο Άγιος Μηνάς» Νέου Πετριτσίου Σερρών

Ιστορική και Λαογραφική Εταιρεία Σερρών-Μελενίκου

Αδελφότητα Κυριών και Δεσποινίδων Μελενίκου "Η Αρμονία"

Σύλλογος Ευελπίδων Μελενίκου

Παμμακεδονική Συνομοσπονδία Αθηνών.

Ομοσπονδία Δυτικομακεδονικών Σωματείων Αθηνών.

Συνομοσπονδία Μακεδόνων Λεκανοπεδίου Αττικής.

Σύνδεσμος «Αλέξανδρος Φιλίππου Έλλην Μακεδών»

Σύνδεσμος Γυναικών Θεσσαλονίκης Μακεδονίας εν Αθήναις

Σύνδεσμος Μακεδόνων και Θρακών Παπάγου-Χολαργού

Σύλλογος Μακεδόνων Βόλου

Σύνδεσμος Πολιτών Ρήγας

Σύλλογος Φλωρινιωτών Θεσσαλονίκης

Φίλοι Μουσείου Μακεδονικού Αγώνα Νομού Καστοριάς

Εταιρία Δραμινών Μελετών

Πηγές:

1) http://vecer.com.mk/?ItemID=B8332C25BB927641A7DAA6F0BD8FBF97. «Η Σερβία προσπαθεί να είναι ο πλησιέστερος φίλος και δημιουργός / ευεργέτης της «Μακεδονίας»[sic] και της περιοχής.» Ivona Talevska. Večer. 20 Οκτωβρίου, 2012, τεύχος 15.119. Ημερομηνία πρόσβασης 11 Νοεμβρίου, 2012.

2) http://www.spc.rs/eng/third_episcopal_assembly_oceania_communique. «Σερβική Ορθόδοξη Εκκλησία. Ανακοίνωση της Τρίτης Επισκοπικής Συνέλευσης της Ωκεανίας. 26 Οκτωβρίου, 2012». Ημερομηνία πρόσβασης 11 Νοεμβρίου, 2012.

Κοινοποίηση: Αρχηγούς Πολιτικών Κομμάτων της Δημοκρατίας της Σερβίας

Πρεσβείες της Δημοκρατίας της Σερβίας

Κύριο Κάρολο Παπούλια, Πρόεδρο της Ελληνικής Δημοκρατίας

Μέλη του Ελληνικού Κοινοβουλίου

"Από τον Μακεδονικό Αγώνα... στην απελευθέρωση της Δράμας". 3ήμερο επιστημονικό ιστορικό συνέδριο

Το "Κέντρο Πολιτιστικής Ανάπτυξης Ανατολικής Μακεδονίας" σε συνεργασία με την Περιφερειακή Ενότητα Δράμας, το Δήμο Δράμας, τη ΔΕΚΠΟΤΑ του Δήμου Δράμας και το Δήμο Προσοτσάνης, εν όψει των 100 χρόνων από την απελευθέρωση της Δράμας και της ευρύτερης περιοχής μας, συνδιοργανώνουν 3ήμερο επιστημονικό ιστορικό συνέδριο με θέμα:

 "Από τον Μακεδονικό Αγώνα... στην απελευθέρωση της Δράμας" στις 16-17 & 18 Νοεμβρίου 2012 στο Δημοτικό Ωδείο Δράμας.

Ο Μακεδονικός Αγώνας αναμφίβολα κατέχει μια θέση αληθινής εποποιίας στη νεώτερη ελληνική ιστορία.

 Ήταν ένας αγώνας άγνωστος στη δύναμη και το πάθος του για τους περισσότερους. Αγώνας με πολλές θυσίες, με πολλούς σιωπηλούς μάρτυρες, με γενναίους πολεμιστές και «ωραίους νεκρούς» που έγινε για την απελευθέρωση της Μακεδονίας από τους Τούρκους, αλλά πρώτιστα, για την επιβίωση του ίδιου του ελληνισμού από τον κίνδυνο του σλαβισμού.

Ήταν ένας αγώνας που τον επωμίσθηκε κυρίως ο ντόπιος Μακεδονικός ελληνισμός, με τη συνδρομή του μικρού και ανίσχυρου τότε Ελληνικού κράτους, αλλά και την εθελοντική συμμετοχή πατριωτών από τις ελεύθερες περιοχές της Ελλάδας.
Και επιτέλους, η μέρα της ανέκφραστης χαράς για τη Δράμα, η απελευθέρωσή της ήρθε, την 1η Ιουλίου 1913.

«Ο Ελληνικός μας στρατός νικητής και τροπαιούχος εισήλθεν εις την Δράμαν! Χαρά! Αγαλίασις! Χορός! Άσματα, δάκρυα Χαρμόσυνα! Ελευθερία! …»

 γράφει ο μητροπολίτης Αγαθάγγελος στο ημερολόγιό του, ο οποίος υποδέχθηκε τον ελευθερωτή συνταγματάρχη Μιχαλακόπουλο Αρκαδικό στη Δράμα.

Εμείς οφείλουμε με αίσθημα ευθύνης το πλάτεμα του ιστορικού φάσματος για να δημιουργήσουμε -ως συμβολή- στέρεες βάσεις ιστορικής αντικειμενικότητας. Θέλουμε να συμβάλλουμε στην ανάγκη δημιουργίας της αναδρομής σ’ όλες τις πηγές, της ανατροφοδότησης, με συγκριτικούς ελέγχους, κριτική σύνθεση και ανάπλαση όλων των δεδομένων για την κρίσιμη αυτή περίοδο 1870 (ίδρυση της εξαρχίας) – 1913 (απελευθέρωση).

Διακεκριμένοι καθηγητές πανεπιστημίων, ερευνητές, συγγραφείς θα ανακοινώσουν πρότυπες εργασίες τους και θα φωτίσουν πτυχές του συγκεκριμένου χωροχρόνου.

Επίσης, θα ακουστούν δημοτικά τραγούδια αναφερόμενα στον Μακεδονικό Αγώνα, ενώ θα υπάρχει έκθεση φωτογραφίας δραμινών Μακεδονομάχων στον προθάλαμο του Ωδείου.

Την τελευταία ημέρα θα πραγματοποιηθούν βιωματικά εργαστήρια - επισκέψεις - ξεναγήσεις σε: Καλή Βρύση, Προσοτσάνη, Παγονέρι, Βώλακα, Πύργοι και Πετρούσα όπου θα γίνει η πανηγυρική λήξη του συνεδρίου με τοπική παραδοσιακή μουσική και χορούς.

Η είσοδος είναι ελεύθερη για το κοινό.

 Έναρξη την Παρασκευή 17-11-2012 και ώρα 17:00.

Πρόγραμμα Συνεδρίου 16-17-18/11/2012

 | 

Παρασκευή 16 Νοεμβρίου 2012

16.30 – 17.00     Προσέλευση

17.00 – 18.30      Έναρξη

«Απορώ Μακεδονία» τραγούδι Κώττας Δημήτριος

«Μητρούσης Καπετάνιος» τραγούδι Σιλλός Ιωάννης συνοδεύει η Μαρία Κιάκου – Βαγενά

«Μακεδονία» τραγούδι Μαρία Κιάκου – Βαγενά

Προσφωνήσεις και Χαιρετισμός του προέδρου του Κέντρου Πολιτιστικής Ανάπτυξης Αν. Μακεδονίας κ. Ιωάννη Παπουτσή

Χαιρετισμός του προέδρου της Επιστημονικής Επιτροπής κ. Ευάνθη Χατζηβασιλείου, αναπληρωτής καθηγητής της νεώτερης ιστορίας του Πανεπιστημίου Αθηνών

Χαιρετισμοί Συνδιοργανωτών και Φορέων

Χαιρετισμός  - Παρέμβαση κ. Βασιλείου Άτσαλου, ομότιμος καθηγητής της Φιλοσοφικής Σχολής του Α. Π. Θ.

ΣΥΝΕΔΡΙΑ 1η Ατομική και συλλογική εμπειρία. Ο ελληνισμός της Δράμας στην κρίσιμη εποχή: 1870-1913

18.30 – 20.00

Πρόεδρος           Βασίλειος  Άτσαλος

«Η περίπτωση του Ιερού Ναού της Παναγίας στην Πετρούσα», 

Μητροπολίτης Δράμας κ.κ. Παύλος

«Οικογενειακή μαρτυρία», 

κ. Νάσος Βαγενάς, ομότιμος καθηγητής του  Πανεπιστημίου Αθηνών

«Ο Μακεδονικός Αγώνας στη δημώδη ποίησή μας», 

κ. Γεώργιος Αικατερινίδης, δρ.  Φιλ., 

πρώην Δ/ντής Ερευνών Κέντρου Λαογραφίας Ακαδημίας Αθηνών

«Τα τραγούδια του Μακεδονικού Αγώνα»

 (από την περιοχή της Ανατολικής Μακεδονίας)», 

Γρηγόρης Παπαεμμανουήλ Άρχων Πρωτοψάλτης 

του Πατρ/χείου Αλεξανδρείας και Πάσης Αφρικής, 

καθηγ. Ελληνικής Μουσικής και Πέτρος Παπαεμμανουήλ, 

Άρχων Μαίστωρ του Πατρ/χείου Αλεξανδρείας 

και Πάσης Αφρικής, Καθηγ. Ελληνικής Μουσικής

«Γαλάζια περιστέρα» 

τραγούδι Δασκαλούδης Ευάγγελος, 

συνοδεύουν οι Αφοί Παπαεμμανουήλ

20.00 – 20.30    Συζήτηση

21.00                   Παραδοσιακό δείπνο στην Καλή Βρύση με τοπικούς μουσικούς ρυθμούς

Σάββατο 17 Νοεμβρίου 2012

ΣΥΝΕΔΡΙΑ 2η

 Οι «βαθύτερες δυνάμεις»: 

οικονομία, δημογραφία, εκπαίδευση και ιδεολογία, 1870-1913 (Α)

09.30 – 11.30

Πρόεδρος           Γεώργιος Ν. Αικατερινίδης

«Η Εκπαίδευση στη Μακεδονία και η συμβολή της στη δημιουργία των προϋποθέσεων για την επιτυχία του Μακεδονικού Αγώνα», 

κ. Ευάγγελος Γ. Καρσανίδης, πρώην σχολικός σύμβουλος 

Α΄ θμιας Εκπαίδευσης ε.τ., ερευνητής, 

συγγραφέας

«Χτίζοντας το 1ο Δημοτικό Σχολείο: Προσωτσάνη, 1904-1909», 

κ. Άγγελος Λύσσελης, δάσκαλος και Δήμαρχος Προσοτσάνης

«Οι Βαλκανικοί Πόλεμοι στα ελληνικά και βουλγαρικά βιβλία του γλωσσικού μαθήματος, της Δημοτικής Εκπαίδευσης», 

κ. Δημήτριος  Μαυρόπουλος, δάσκαλος, 

απόφ.  Ιστορίας & Εθνολογίας του Δ.Π.Θ. 

με  Μεταπτ. Διπλ. «Ιστορικής θεολογίας» και συστηματικής φιλοσοφίας»

«Εκκλησία και ελληνικό κράτος στη Μακεδονία, στα τέλη του 19ου αιώνα. 

Η περίπτωση της Μητρόπολης Φιλίππων, Δράμας και Ζιχνών», 

κ. Ιωάννης Μπάκας, λέκτορας Θεολογικής Σχολής του Α.Π.Θ.

«Ο μακεδονικός πολιτισμός στην περίοδο της μετάβασης από το 1870 έως το 1913»,

 κ. Παναγιώτης Ηλιάδης, δρ. Κοινωνιολογίας, 

πτυχ. παιδαγωγικής ψυχολογίας, δημοσιογράφος

Διάλειμμα - καφές

ΣΥΝΕΔΡΙΑ 3η Οι «βαθύτερες δυνάμεις»: 
οικονομία, δημογραφία, εκπαίδευση και ιδεολογία, 1870-1913 (Β)

12.00 – 14.00

Πρόεδρος           Σπυρίδων Σφέτας

«Η σημασία του καπνού στην οικονομία της Δράμας 

κατά την τελευταία οθωμανική περίοδο (1883-1912)»,

 κ. Βασίλειος Ριτζαλέος, δρ. Ιστορίας Α.Π.Θ.

«Η περιοχή της Δράμας 1870-1913: 

αλυτρωτικές βλέψεις από την άλλη πλευρά των συνόρων», 

κ. Τάσος Χατζηαναστασίου, δρ. Ιστορίας

«Κοινωνικές διαστάσεις της ελληνοβουλγαρικής διαμάχης στη Μακεδονία, 1893-1912»,

 κ. Σπύρος Πλουμίδης, λέκτωρ, 

Τμήμα Ιστορίας- Αρχαιολογίας, Πανεπιστήμιο Αθηνών

«Από την οθωμανική αυτοκρατορία στο ελληνικό εθνικό κράτος:  

Η Δράμα και η περιοχή της στη διαδικασία της μετάβασης», 

Ελένη Σταματιάδου ιστορικός και Νικόλαος Μισολίδης, 

μεταπτυχ. φοιτητής στο τμήμα Ιστορίας του Α.Π.Θ.

Συζήτηση

14.30                    Γεύμα

ΣΥΝΕΔΡΙΑ 4η Ο Μακεδονικός Αγώνας στην περιοχή της Δράμας

17.00 – 19.00

Πρόεδρος           Βασίλειος Ριτζαλέος

«Οι Μακεδονομάχοι του Νομού Δράμας», 

κ. Αριστοτέλης Ν. Σπυριδόπουλος & κ. Βασίλειος Δημητριάδης , 

υποψήφιοι διδάκτορες Ιστορίας στο Α.Π.Θ.

«Ο Μητροπολίτης Χρυσόστομος και ο Μακεδονικός Αγώνας», 

κ.Βασίλειος  Χατζηθεοδωρίδης, παιδαγωγός,

 πρώην σχολικός σύμβουλος Α΄ θμιας Εκπαίδευσης, συγγραφέας

«Ο Μακεδονικός Αγώνας στον Ξηροπόταμο Δράμας 

όπως διαφαίνεται από τον Κώδικα της Ιεράς Μονής Αγ. Γεωργίου Βησσοτσάνης», 

κ. Γεώργιος Δεμίσης, δάσκαλος και

 πρόεδρος της Δημοτικής Κοινότητας  Ξηροποτάμου

«Ο Μακεδονικός Αγώνας στη Χωριστή Δράμας μέσα από τον κώδικά της και άλλες πηγές»,

 κ. Δημήτριος Πασχαλίδης 

πρώην σχολικός σύμβουλος Α΄θμιας Εκπαίδευσης, 

ερευνητής, συγγραφέας & κ. Χρήστος Φαράκλας, φιλόλογος

«Πρότυπα Εθνικών Αγωνιστών  του Μακεδονικού Αγώνα στον τόπο μας 

– ο Νικήτας Δρακόπουλος», 

κ. Τηλέμαχος Τσελεπίδης, Λογοτέχνης, ερευνητής, συγγραφέας

Συζήτηση

19.00 – 19.15      Διάλειμμα

ΣΥΝΕΔΡΙΑ 5η Απελευθέρωση 1913

19.00 – 21.00

Πρόεδρος           Νάσος Βαγενάς

«Το διπλωματικό παρασκήνιο της συγκρότησης της Βαλκανικής Συμμαχίας, 

η πρόσληψη των Βαλκανικών Πολέμων στην Ελλάδα 

και η απελευθέρωση της Δράμας»,

 κ. Σπυρίδων Σφέτας, Αναπλ. Καθηγητής

 στον τομέα Νεότερης και Σύγχρονης Ιστορίας, 

Λαογραφίας και Kοινωνικής Ανθρωπολογίας του Α.Π.Θ.

«Ο Μητροπολίτης Αγαθάγγελος Β΄ Κωνσταντινίδης 

και η συμβολή του στην απελευθέρωση της Δράμας», 

κ. Γεώργιος Χατζόπουλος, Φιλόλογος, 

πρώην Λυκειάρχης, συγγραφέας, 

πρόεδρος της Εταιρείας Δραμινών Μελετών

«Δοξάτο, 30 Ιουνίου 1913: γεγονός και προλήψεις», 

κ. Ευάνθης Χατζηβασιλείου, 

Αναπληρωτής καθηγητής της νεώτερης ιστορίας του Πανεπιστημίου Αθηνών

«Πληροφορίες για την περιοχή της Δράμας στον ελληνικό Τύπο, 

κατά τους πρώτους μήνες της απελευθέρωσής της», 

κ. Πέτρος Παπαπολυβίου, Αναπλ. Καθηγ. Τμήματος  Ιστορίας και Αρχαιολογίας Πανεπιστήμιο Κύπρου

Συζήτηση

21.30                   Προσομοίωση δρωμένου των Αράπηδων παραμονής Θεοφανείων και παραδοσιακό δείπνο στο Μοναστηράκι

Κυριακή 18 Νοεμβρίου 2012

Βιωματικά εργαστήρια – Επισκέψεις - Ξεναγήσεις

09.00 – 09.20    Αρχαιολογικός χώρος Καλής Βρύσης το «Κονάκι του Βάκχου»

09.30 –09.45    1ο Δημοτικό Σχολείο Προσοτσάνης

11.00 – 11.15    Εκκλησία Εισοδίων της Θεοτόκου στο Παγονέρι

11.45 –12.15     Κατάθεση στεφάνου εκ μέρους του συνεδρίου από τον πρόεδρο της Επιστημονικής Επιτροπής κ. Ευάνθη Χατζηβασιλείου στην προτομή του Μακεδονομάχου Άρμεν στον Βώλακα.Τραγούδια για τον Μακεδονικό Αγώνα από τις γυναίκες  του Πολιτιστικού Συλλόγου Βώλακα: 

1)Δεν λαλείς γλυκό μου αηδόνι, 

2)Παύλος Μελάς, 

3)Του Άρμεν.

13.00 –13.20     Στην πλατεία των Πύργων τραγούδια για τον Μακεδονικό Αγώνα από τις γυναίκες  του Πολιτ. Συλλόγου: 

1) Οι Μακεδόνες Έλληνες, 

2) Βγήκαν αντάρτες στα βουνά, 

3) Τσορμπατζής.

13.45 – 14.15    Πετρούσα: Συμπεράσματα – Λήξη εργασιών

14.30                   Γεύμα τραγούδια και χοροί από τις ορχήστρες των συλλόγων – μελών του Κέντρου Πολιτιστικής Ανάπτυξης Ανατολικής Μακεδονίας

Ηδωνίς: Η Εθνολογική σύνθεσις των νομών Δράμας και Καβάλας μετά την λήξιν του Μακεδονικού αγώνος 1908

του Βασιλείου Κ.Πασχαλίδη
"ΔΡΑΜΙΝΑ ΙΣΤΟΡΙΚΑ'"
Δράμα 1992

Παλαιά Δράμα(1916)

Η κατάληψις της πόλεως Δράμας την 1ην Ιουλίου του 1913 (η Καβάλα κατελήφθη την 27 Ιουνίου του ιδίου έτους υπό του ελληνικού στόλου) έφερε αυτήν υπό την σκέπην της ελληνικής επικρατείας και εις τους κόλπους της μητρός πατρίδος.

Το όνειρον του έθνους εξεπληρούτο.

Προηγουμένως κατείχετο υπό των Βουλγάρων οι οποίοι είχον καταλάβει αυτήν από τους Τούρκους κατά την διάρκειαν του Α' Βαλκανικού πολέμου. Οι Βούλγαροι κατά το διάστημα της προσκαίρου κατοχής των εδαφών τούτων μετήλθον παν θεμιτόν και αθέμιτον μέσον, ίνα αλλοιώσουν την σύνθεσιν του πληθυσμού των πόλεων και των περιφερειών, προς όφελος αυτών ούτως ώστε εις την δεδομένην περίστασιν να προτάξουν τας διεκδικήσεις των τας οποΐας δήθεν έχουν επί των περιοχών αυτών.

Η πρόσφατος κατοχή των μερών αυτών υπό των Βουλγάρων, δίδει το δικαίωμα εις κάθε έναν ν’ αναλογισθή τα μέσα τα οποία μετέρχονται οι Βούλγαροι εις κάθε δοθησομένην τυχόν περίστασιν. Αι γενεαί των Βουλγάρων αντιγράφουν αλλήλας.

Η αρχαία επαρχία της Μακεδονίας, η καλουμένη Ηδωνίς, αντιστοιχεί με τας περιφερείας της Δράμας, της Καβάλας και του Πραβίου. 

Η επαρχία αυτή, προ της πτώσεως της Κων/πόλεως το 1453, εδέχθη ως καταιγίδα τους Τούρκους κατακτητάς και την Οθωμανικήν κυριαρχίαν.
Συνέπειαι της Τουρκικής κατακτήσεως ήταν η ελάττωσις του πληθυσμού της (διωγμοί, φόνοι, παιδομάζωμα κτλ.), αι περιουσίαι των Ελλήνων περιήλθον εις τους Τούρκους και γενικώς το ελληνικόν στοιχείον απώλεσε ολίγον κατ’ ολίγον την οντότητά του και τας προϋποθέσεις που χρειάζονται δια την ανάπτυξιν και πρόοδον αυτού.
 Πολλοί εκ της περιφερείας αυτής προ τηξ τουρκικής καταιγίδος κατήλθον εις την παράλιον πόλιν της επαρχίας αυτής και εκείθεν επιβάντες εις πλοία ή λέμβους κατέφυγον εις τας νήσους του Αιγαίου και εις άλλα μέρη της Ηπειρωτικής Ελλάδος. Άλλοι πάλιν, ολιγώτερον τούτων διέφυγον βορειότερον. Ολίγοι κατέφυγον εις τας Σέρρας, οι κάτοικοι των οποίων απήλαυνον ιδιαιτέρων προνομίων, χορηγουμένων εκτάκτως υπό της Υ. Πύλης.
 Σε όλον το διάστημα της τουρκικής σκλαβιάς, η επαρχία αυτή απεψιλώθη σχεδόν του Ελληνικού της πληθυσμού. Ειδικώς η πόλις της Δράμας και η περιφέρεια της, η οποία ησθάνθη περισσότερον από κάθε άλλην πόλιν της επαρχίας Ηδωνίδος, το πέλμα του Τούρκου κατακτητού, ευρέθη εις δυσχερεστάτην κατάστασιν.

Η Μητρόπολις της Δράμας — έδρα Έλληνος Μητροπολίτου — λογω των διώξεων και των αυθαιρεσιών της Τουρκικής διοικήσεως και κάθε τυχόντος Τούρκου κατέστη πολλάκις ανάγκη να μεταφερθή εις την κατοικουμένην υπό Ελλήνων σχεδόν κωμόπολιν Αλιστράτη.

Η απελευθέρωσις της επαρχίας αυτής από τους Τούρκους εγένετο υπό των Βουλγάρων, οι οποίοι και συνεπλήρωσαν τας καταστροφάς των προκατόχων των.
Το ελληνικόν στοιχείον παρεδίδετο από του ενός κατακτητού εις άλλον φοβερώτερον εις υπουλότητα και δολιότητα.
Κι η ποθητή ημέρα - η 1 Ιουλίου 1913 — εσήμανε το τέλος των μαρτυριών και ταλαιπωριών του ελληνικού στοιχείου, το οποίον με ακμαίας τας ηθικάς του δυνάμεις ενηγκαλίσθη την κυανόλευκον των πρώτων Ελληνικών απελευθερωτικών τμημάτων που εισήλθον εις αυτήν.
Η αρχαία επαρχία της Μακεδονίας Ηδωνίας περιλαμβάνουσα τας περιφερείας των πόλεων Δράμας, Καβάλας και Πραβίου ήτο κατά την έναρξιν των Βαλκανικών πολέμων, Τουρκικόν Σαντζάκιον (αντιστοιχεί με τον ελληνικόν Νομόν), τουτέστιν μία τουρκική διοίκησις.


Το Σαντζάκιον της Δράμας περιλάμβανε 5 Καζάδες (αντιστοιχούν με επαρχίες) ήτοι της Δράμας, Καβάλας, Πραβίου, Σαρί-Σαμπάν και της νήσου Θάσου.

α) Καζάς Δράμας:
Η πόλις Δράμα ήτο πρωτεύουσα του Σαντζακιού Δράμας και του Καζά Δράμας και έδρα Έλληνος Μητροπολίτου. Η πόλις Δράμα ηρίθμει περί τους 14.100 κατοίκους κατανεμομένους ως εξής: 4.850 Έλληνες, 9.000 μουσουλμάνοι (τούρκοι, τουρκαλβανοί, πομάκοι κλπ.), 200 ισραηλίται διεξάγοντες εμπόριον εις αυτήν την πόλιν και 100 προτεστάνται Βούλγαροι, αφιχθέντες ενταύθα, πριν από το έτος 1910 και μεταξύ των ετών 1904-1907, εκ της περιοχής του Κιλκίς και της Δοϊράνης.
Κατά την ελληνικήν στατιστικήν — κι αυτήν λαμβάνωμεν υπ’ όψιν όσον αφορά τους αριθμούς — ο καζάς της Δράμας είχε την εποχήν εκείνην (1910) 12 χωρία και κωμοπόλεις, οικουμένας υπό Ελλήνων, μουσουλμάνων και σχισματικών βουλγαριζόντων (6.710 Έλληνες, 4.760 μουσουλμάνοι και 2.250 σχισματικοί βουλγαρίζοντες) και 61 χωρία οικούμενα καθαρώς υπό μουσουλμάνων (τούρκων, πομάκων, αθιγγάνων, κονιάρων κλπ.) με σύνολον πληθυσμού 12.227 κατοίκων.
Μνημονεύομεν ενταύθα τρεις ονομαστάς ελληνικάς κωμοπόλεις, διατηρήσασαι δια μέσω των πέντε αιώνων σκλαβιάς αναλλοίωτα την εθνικήν συνείδησιν και τα ήθη και έθιμά των. Είναι η Προσοτσάνη (1.000 Έλληνες, 750 σχισματικοί βουλγαρίζοντες, 1.200 μουσουλμάνοι), η Τσατάλτσα 2.200 Έλληνες, 160 μουσουλμάνοι και το Δοξάτον 1.300 Έλληνες, 1.100 μουσουλμάνοι.

β) Καζάς Πραβίου: 
Το Πράβιον υπήρξε πρωτεύουσα του καζά Πραβίου και έδρα του μητροπολίτου Ελευθερουπόλεως, εκατοικείτο υπό 2.500 Ελλήνων και 3.000 μουσουλμάνων, (τούρκων, αθιγγάνων, κονιάρων κλπ.). Εις τον καζάν Πραβΐου παρατηρείται το εξής γεγονός. Ότι ουδείς σχισματικός βουλγαρίζων κατοικεί εις την περιφέρειαν του Πραβίου και τούτο εύλογον είναι διότι τα μέρη ταύτα είναι ανέκαθεν ελληνικά και οι σποραδικώς υπάρχοντες τοιούτοι εις τον καζάν Δράμας προέρχονται εξ άλλων περιφερειών, ως ήσαν οι Βούλγαροι της πόλεως Δράμας.
Τα χωρία του καζά Πραβίου εκατοικούντο είτε εξ ολοκλήρου υπό Ελλήνων ή Μουσουλμάνων είτε αναμείκτως εξ Ελλήνων και Μουσουλμάνων. Διακρίνομεν επτά (7) χωρία οικούμενα εξ ολοκλήρου υπό Ελλήνων, πληθυσμού συνολικώς 4.470 κατοίκων. Μεταξύ αυτών των χωρίων διακρίνομεν τα χωρία Νικήσιανη με 1.600 κατοίκους και Μεσερόπη με 1.750 κατοίκους Έλληνες. Υπήρχαν και 28 χωρία κατοικούμενα εξ ολοκλήρου υπό Μουσουλμάνων (τούρκων, κονιάρων, αθιγγάνων κ.α.) με σύνολον κατοίκων 9.800. Αναφέρομεν ενταύθα εκ των χωρίων τούτων το Σαμόκοβον με πληθυσμόν
2.300 κατοίκων όλων Μουσουλμάνων. Υπήρχον τέλος εις τον καζάν Πραβίου και 6 χωρία κατοικούμενα αναμείκτως υπό Ελλήνων και Μουσουλμάνων, με σύνολον κατοίκων 5.110 εκ των οποίων οι 2.810 ήσαν Έλληνες και
2.300 Μουσουλμάνοι.

γ) Καζάς Καβάλας:
η πόλις Καβάλα ήτο πρωτεύουσα του καζά και έδρα αρχιερατικού επισκόπου της ελληνικής μητροπόλεως Ξάνθης. Κατά την ελληνικήV στατιστικήν του 1910 η Καβάλα εκατοικείτο υπό 18.200 κατοίκων μονίμως διαμενόντων και 6.000 προσκαίρως διαμενόντων εις αυτήν, ερχομένων εκ των πέριξ περιοχών και μετερχομένων τους εργάτας καπνού.

Οι 18.200 κάτοικοι της πόλεως Καβάλας κατανέμονται κατ’ εθνικότητα ως εξής: 9.100 Έλληνες, 9.000 μουσουλμάνοι και 100 καθολικοί (φραγκολεβαντίνοι). Οι έτεροι 6.000 πρόσκαιροι κάτοικοι είναι άπαντες Έλληνες. Ο καζάς Καβάλας είχε 23 χωρία, άπαντα κατοικούμενα υπό μουσουλμάνων (τούρκων, κονιάρων, αθιγγάνων κλπ.).

δ) Καζάς Σαρή-Σαμπάν: 
Οι μουσουλμάνοι ανερχόμενοι εις αριθμόν 16.400 έναντι 650 Ελλήνων και ουδενός Βουλγάρου ή σχισματικού βουλγαρίζοντος.

ε) Καζάς Θάσου: 
Αντιθέτως δε ο καζάς της νήσου Θάσου εκατοικείτο εξ ολοκλήρου υπό Ελλήνων ανερχομένων εις 15.300 κατοίκους. Οι μουσουλμάνοι ενεφανίζοντο ενταύθα κατά αραιά διαστήματα, ιδίως οι αθίγγανοι μουσουλμάνοι. Ουδείς Βούλγαρος ή σχισματικός βουλγαρίζων ενεφανίσθη ποτέ μέχρι τούδε (1910) εις την νήσον Θάσον.

Συγκεφαλαιώνοντες τα ανωτέρω σημειώνουμε τας εξής παρατηρήσεις:

α) Ότι το ελληνικόν στοιχείον, έχον ακμαίον το ηθικόν του, εκατώκει και εις τους πέντε καζάδες (Δράμας, Πραβίου, Καβάλας, Σαρή-Σαμπάν και Θάσου).

β) Αντιθέτως οι σχισματικοί βουλγαρίζοντες εκατώκουν μόνον σποραδικώς εν τη περιφερεία του καζά Δράμας και ήσαν ελάχιστοι,

γ) Η προνομιακή θέσις της νήσου Θάσου με πληθυσμόν συγκείμενον εξ ολοκλήρου εξ Ελλήνων και δ) η ενότης του ελληνικού στοιχείου (συγκέντρωσις αυτού εις τας πόλεις, εις κώμας και εις χωρία οικούμενα εξ ολοκλήρου υπ’ αυτών).

ΜΕΓΑΛΗ ΕΛΛΑΣ, 24.2.1947, 3, 10.3.1947

Το λίθινο ειδώλιο της Πλατανιάς (Δράμα)

Ακρόπολη Πλατανιάς

«Η Μακεδονία εν λίθοις και μνημείοις σωζομένοις φθέγγεται την ελληνικότητά της» 
(Μ. Δήμιτσας)

του κ.Γ.Κ.ΧΑΤΖΟΠΟΥΛΟΥ, τ. ΛΥΚΕΙΑΡΧΗ

Ασχολούμενος σαράντα και πλέον χρόνια με τα ειδώλια, που ήρθαν ή έρχονται ύστερα από ανασκαφικές έρευνες στο φως (περίπτωση νεολιθικού οικισμού Σιταγρών ή Αρκαδικού) ή τυχαία, έμενα για χρόνια με την απορία πώς, ενώ ο νομός της Δράμας διαθέτει ορεινούς ή ημιορεινούς προϊστορικούς οικισμούς (Πλατανιάς Ι, ΙΙ, Νικηφόρου, Ποταμών, Πλατανόβρυσης κ.α.), τα μέχρι σήμερα ευρεθέντα ειδώλια είναι κατασκευασμένα από πηλό, τον οποίο ο καθηγητής της Προϊστορικής Αρχαιολογίας κ. Γ. Χουρμουζιάδης αποκαλεί «το χρυσάφι της προϊστορίας», ενώ η ταπεινότητά μου θα προσέθετε ότι αποτελεί παράλληλα, και τη γλώσσα της, δεν είχαν βρεθεί μέχρι πρότινος λίθινα ειδώλια, όπως σε υπεραφθονία συναντάμε στα κυκλαδονήσια.

Απάντηση στην απορία μου έδωσε πριν από τρία περίπου χρόνια η καλή μου φίλη Αρχαιολόγος κ.Βάσω Πουλιούδη διενεργώντας ανασκαφές με ιερό πάθος στον αρχαιολογικό χώρο της ακρόπολης της Πλατανιάς.

Ανάμεσα στα σημαντικά ευρήματά της (αγγεία αποθηκευτικά , νομίσματα, λεπίδες, εργαλεία υφαντικής, αιχμές βελών, πελέκεις, τριπτήρες, καρφιά χυτροειδή αγγεία, λίθινα εργαλεία, μολύβδινος σταυρός, τμήματα λυχναριών κ.α.) ανεκάλυψε κι ένα λίθινο ειδώλιο, το οποίο απεικονίζει κεφαλή αλόγου.

Ομολογώ ότι με παραξένεψε η ανακάλυψη του ειδωλίου με τη μορφή, που απεικονίζει. Και τούτο, γιατί η γεωγραφική κατάσταση της περιοχής ελάχιστα επιτρέπει την παρουσία και χρησιμοποίηση αλόγου. Είναι γνωστό ότι το  άλογο ανήκει στην κατηγορία των ζώων εκείνων, τα οποία ζουν σε πεδινές περιοχές όπου η διατροφή τους σε φυτική ύλη είναι πιο πλούσια, αλλά και η χρησιμοποίησή τους ευρεία, αφού αυτό χρησιμοποιήθηκε για πολλούς αιώνες ως μεταφορικό μέσο μεγάλων βαρών, ως πολεμικό μέσο, αλλά και ως το πιο κατάλληλο για την άροση της γης.

Τι ώθησε λοιπόν τους προϊστορικούς προγόνους των Πλατανιωτών να προβούν στην απαθανάτιση ενός ζώου, το οποίο όχι μόνο στάθηκε χρησιμώτατο στον άνθρωπο, αλλά και υμνήθηκε εκτενώς τόσο στην αρχαία ελληνική ποίηση, (Όμηρος, Αρριανός), αλλά και στη νεολληνική;

Αν λάβουμε υπ’ όψη μας το γεγονός ότι οι ανασκαφές στην ακρόπολη της Πλατανιάς έφεραν στο φως πήλινα και λίθινα σφονδύλια, άγνυθες λίθινες και οστέινες (αστράγαλοι), ραφίδες κ.α., πιστεύουμε ότι το άλογο χρησιμοποιήθηκες έστω και σε περιορισμένη έκταση για τη μεταφορά των υφαντικών αγαθών προς εμπορικούς σκοπούς.

Έχει αποδειχθεί ότι προϊόντα της βιοτεχνίας των προϊστορικών προγόνων των Δραμινών έχουν φτάσει μέχρι τα Πευκάκια της Θεσσαλίας και την Κεντρική Ευρώπη, αλλά και ότι η κοιλάδα της Πλατανιάς ήλεγχε από τα προϊστορικά ακόμη χρόνια την είσοδο στην Ευρώπη.

Βέβαια οι ανασκαφικές έρευνες στην ακρόπολη της Πλατανιάς δεν έχουν ολοκληρωθεί. Ευελπιστούμε ότι η ολοκλήρωσή τους θα μας οδηγήσει σε εκπλήξεις. Ο χώρος της κοιλάδας της Πλατανιάς υπόσχεται πολλά, αρκεί να υπάρξουν τα αναγκαία όβολα. Είναι ανάγκη να το καταλάβουν όλοι, όσοι χειρίζονται τις τύχες του τόπου αυτού, ότι αυτός θωρακίζεται δυναμικά μόνο με την ανάδειξη των μνημείων και τωνλίθων δίδοντας αποστομωτική απάντηση σ’ όσους τον επιβουλεύονται.

Σημείωση:

 Περισσότερα για τα νεολιθικά ειδώλια του νομού Δράμας ο αναγνώστης μπορεί να βρει στις μελέτης μας, που δημοσιεύθηκαν στον Πρωινό Τύπο:

1)Το ανθρωπόμορφο ειδώλιο της Πλατανιάς,

2)Το ζωόμορφο ειδώλιο του Αρκαδικού και

3)Η κεραμεική στον κάμπο της Δράμας στα νεολιθικά χρόνια. Η μελέτη των ειδωλίων είναι γοητευτική, αφού αυτά αποτυπώνουν τα θρησκευτικά και καλλιτεχνικά συναισθήματα του νεολιθικού προγόνου των Δραμινών.

ΣΥΜΒΟΛΗ ΣΤΗ ΜΕΛΕΤΗ ΤΗΣ ΤΟΠΙΚΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ:«Τα σωζόμενα τεμένη της Δράμας»

του κ. Γ.Κ.ΧΑΤΖΟΠΟΥΛΟΥ, τ.ΛΥΚΕΙΑΡΧΗ


Η πόλη και η περιοχή της Δράμας κατελήφθησαν από τον εξωμότη Γαζή Εβρενό Μπέη1, ο οποίος καταγόταν από τη Βέροια, το 1373 κατά τον Τούρκο ιστορικό Hadschi Chalfa (αναφορά στο έργο Rumeli und Bosna) ή το 1384 κατά τον Τούρκο περιηγητή Evliya Celebi (Seyahatnamesi, Istabul, τ.5, 1899=βιβλίο περιηγήσεων), ο οποίος περιηγήθηκε την περιοχή μας το έτος 1667.

Η πληροφορία του χατζη-Κάλφα διασταυρώνεται από μαρτυρία σε βρύση του Μοναστηρακίου3, όπου σώζεται μέχρι σήμερα επιγραφή σε αραβική γραφή με χρονολογία 1373.

Οι Τούρκοι εντυπωσιάσθηκαν από την περιοχή μας τόσο λόγω της έκτασης του πεδινού εδάφους, όσο και από τα πολλά νερά, κάτι που εντυπωσιάζει ιδιαιτέρως του Εβλιγιά Τσελεμπή.2

Γρήγορα εγκαθιστούν Τούρκος προς εκμετάλλευση του πλούτου της περιοχής. Η αφθονία των νερών επιτρέπει την άνετη καλλιέργεια δημητριακών, και ιδιαίτερα ρυζιού, που συμβάλλει σε μεγάλο βαθμό στη διατροφή του τουρκικού στρατού, αλλά και των κατοίκων της περιοχής.
Το γεγονός αυτό συμβάλλει στη ραγδαία αύξηση του πληθυσμού, κυρίως αποτελούμενο από Έλληνες, Τούρκους, αλλά και Εβραίους.

Η παρουσία Τούρκων τόσο στην πόλη της Δράμας, όσο και στο νομό (sancak) επιβάλλει τη λύση της έκφρασης του θρησκευτικού συναισθήματος με την ανέγερση τεμενών (cami). Από μια στατιστική έρευνα διαφαίνεται ότι ο πληθυσμός της Δράμας γύρω στο 1830 ανέρχεται σε 13.000 περίπου κατοίκους, από τους οποίους οι 9.000 περίπου είναι Μουσουλμάνοι. 4

Οι Τούρκοι προτιμούν για εγκατάσταση κυρίως την ανατολική πλευρά της πόλης, η οποία αποκαλείται βαρός (varos=προάστιο) λόγω του ξηροτέρου και περισσότερο υγιεινού κλίματος σε σχέση με την άλλη περιοχή, όπου το κλίμα είναι υγρό. Ανάλογη συμπεριφορά παρατηρούμε στα ελληνικά και ρωμαϊκά χρόνια, με προτίμηση δηλαδή για κατοίκηση στην βορειοανατολική πλευρά της πόλης. 5

Ο μεγάλος αριθμός των Τούρκων στην πόλη οδηγεί στην ανέγερση τεμενών. Γύρω στον 17ο αιώνα η πόλη αριθμεί δώδεκα τζαμιά. Ονομαστά είναι του Σουλτάνου Βογιαζίτ, το Μολλά, το Ακ-Μεχμέτ Αγά, το Μπουγιούκ – Τεκέ και το Κιουτσούκ – Τεκέ. 6

Μετά την απελευθέρωση της πόλης από τους Τούρκους και Βουλγάρους το 1913 και την ανταλλαγή των πληθυσμών ύστερα από την τραγική Μικρασιατική καταστροφή τα τζαμιά εγκαταλείπονται και ή καταστρέφονται από τον πανδραμάτορα χρόνο ή κατεδαφίζονται ή αλλάζουν χρήση. Αποτέλεσμα αυτών των συγκυριών είναι να διατηρηθούν μέχρι σήμερα τέσσερα μόνα τζαμιά:

α. το Εσκί (=παλιό) Τζαμί, το οποίο μετατράπηκε σε χριστιανικό  ναό μετά το 1923 για να ικανοποιήσει τις λατρευτικές ανάγκες των προσφύγων Ελλήνων χριστιανών. Οι Έλληνες πρόσφυγες δεν ακολούθησαν τη συμπεριφορά των Τούρκων, οι οποίοι μετατρέψανε τους χριστιανικούς ναούς της Μ. Ασίας, του Πόντου και της Αν. Θράκης σε αποθήκες, στάβλους, κέντρα διασκέδασης ή τους κατεδαφίσανε. Διαφορά πολιτισμών! Είχε προηγηθεί διαμάχη μεταξύ τοπικών αρχόντων (Δημάρχου) και Εκκλησίας ως προ τη χρήση του τεμένους. Οι πρώτοι ήθελαν τη χρήση ως χώρου εμπορικού ή θεατρικού, ενώ η δεύτερη ως χώρο λατρείας. Επικράτησε η Εκκλησία. 7

β.Το τζαμί, που βρίσκεται στη συμβολή των οδών Λ. Λαμπριανίδου, Κων/νου Παλαιολόγου και Μ. Αλεξάνδρου. Το τέμενος επονομαζόταν και Kanli-cami (=τέμενος του αίματος, επειδή εκεί οι Τούρκοι προβαίνανε στο έθιμο της περιτομής (sunet). Λέγεται πως πρόκειται για το Ακ-Μεχμέτ – Αγά Τζαμισί. 8
Μέχρι πρότινος το τέμενος ανήκε στην ιδιοκτησία του εργολάβου Καλογήρου.

Το 1977 χαρακτηρίστηκε ως ιστορικό διατηρητέο μνημείο και η απόφαση δημοσιεύθηκε στο 308/30.3.1977 Φ.Ε.Κ. Έκτοτε περιήλθε στη δικαιοδοσία του Δήμου Δράμας για να μετατραπεί σε εκθεσιακό χώρο Βαλκανίων ζωγράφων.9 Χαρακτηρίσθηκε ως διατηρητέο ιστορικό μνημείο (ΦΕΚ 308/31.3.77 Αριθμ. Αποφάσεως Α/Φ31/2737/347 ΥΠΠΟ).

γ.Το τέμενος, που μετά τη Μικρασιατική καταστροφή, μετατράπηκε σε χριστιανικό ναό και ονομάστηκε ναός της Αγίας Τριάδος. Βρίσκεται στη συμβολή των οδών Κόδρου και Γαληνού.
Κατά τον εκλεκτό φίλο και Συγγραφέα Διονύσιο Αναγνωστόπουλο 10 το τέμενος πήρε την ονομασία κουρσούμ τζαμί, για τη γερή κατασκευή του.
Και προσθέτει ο Δ.Α.: «Τις πέτρες τις έφερναν από το βουνό χέρι με χέρι».

Νομίζουμε ότι η ονομασία Κουρσουλού Τζαμί προσιδιάζει περισσότερο στο τέμενος, όπου στεγάζεται ο ναός του Αγίου Νικολάου, αφού οι εννέα Kybbe (=τρούλοι) του (ένας μεγάλος και οκτώ μικροί) είναι καλυμμένοι με kursum (=μόλυβδος). Συνεπώς Κουρσουλού Τζαμί (Kursunlu cami) σημαίνει μολυβένιο τέμενος11, και καλύτερα καλυμμένο με μόλυβδο, κάτι που συμβαίνει μέχρι σήμερα.

δ.Το τέμενος, που βρίσκεται, στη συμβολή των οδών Αγαμέμνονος και Αρμεν.
Το τέμενος περιήλθε στη δικαιοδοσία του Μ. Βεζυρτζόγλου και στέγασε για πολλά χρόνια την εφημερίδα της Δράμας «ΘΑΡΡΟΣ» (εκδόθηκε το 1923), η οποία, δυστυχώς, διέκοψε την έκδοσή της.
Πάντως το σωζόμενο αρχείο της αποτελεί σημαντική πηγή για την ιστορία της Δράμας.

Αν θεωρήσουμε ότι η αναφορά του Εβλιγιά Τζελεμπή στο εν λόγω τέμενος είναι ακριβής, αυτό πρέπει να κτίσθηκε πριν από το 1667, χρονιά κατά την οποία ο Τζελεμπή Εβλιγιά επισκέφθηκε τη Δράμα. 
Το τέμενος ανακαινίσθηκε το έτος 1807, όπως διαπιστώνεται από την υπάρχουσα επιγραφή σε αραβική γλώσσα.

Το τέμενος σε σχέση με τα άλλα τρία σωζόμενα έχει τούτο το ιδιαίτερο χαρακτηριστικό. Η ΒΔ πλευρά του κοσμείται με τοιχογραφίες, οι οποίες εικονίζουν παραστάσεις πόλεων (κάποιοι μελετητές αναγνώρισαν σημεία της πόλεως Δράμας) και νατουραλιστικές παραστάσεις, ενώ στο υπέρθυρο της εισόδου υπάρχει επιγραφή σε αραβικό αλφάβητο.

Δυστυχώς, οι πιο πάνω παραστάσεις αφέθηκαν στη μανία του παντοκαταλύτη χρόνου με αποτέλεσμα την αλλοίωση και καταστροφή τους. 12 Το υπάρχον σήμερα πρόχειρο στέγαστρο για την προστασία τους όχι μόνο δεν επιτελεί το σκοπό κατασκευής του, αλλά και προσβάλλει βάναυσα την αισθητική του χώρου και του κτίσματος, το οποίο καταρρέει, παρά την ανακήρυξή του ως διατηρητέου μνημείου.

 Τι κάνει η πολιτεία;

Μήπως πρέπει σεβασμός περισσότερος στην ιστορία μας;

Προτού συντελεσθεί η ολοσχερής καταστροφή των τοιχογραφικών παραστάσεων, θα μπορούσαν αυτές να αποκολληθούν με το ασβεστοκονίαμα και να μεταφερθούν στο αρχαιολογικό Μουσείο της πόλης για προστασία.

 Η μέθοδος είναι συνήθης. Θέληση και σεβασμός στην ιστορία χρειάζεται. Τα έχουμε; Αλλιώτικα, ας μην παραπονιόμαστε για την υποβάθμιση της πόλης.

 Και κάτι τελευταίο.

 Ο χώρος του ερειπωμένου κτίσματος έχει μετατραπεί σε ανεπίσημο αφοδευτήριο.

Ακούει κανείς; 

Υπάρχει ευαισθησία; Αναμένουμε απάντηση.

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ

1.Δες Αποστ. Ε. Βακαλοπούλου, Ιστορία της Μακεδονίας, 1354-1833, Θεσσαλονίκη 1969.
2.Εvliya Celebi, Seyahatnamesi, Istabul, 1899 και Hadschi Chalfa, Rumeli und Bosna, μετ.  J. von Hammer, Wien 1812.
3.Κατά πληροφορίες του φίλου Δημοτικού Συμβούλου Ανέστη Τερζή από το Μοναστηράκι Δράμας.
4.Αϊβάζογλου – Δόβα Δέσποινας, Η Δράμα, Δράμα 2002 και Α. Στεφανίδου, Η πόλη – λιμάνι της Καβάλας κατά την τουρκοκρατία, Θεσ/νίκη 1991.
5.Αυτό διαφαίνεται από την προτίμηση κατοίκων των ελληνιστικών χρόνων (δες σχετ. ελληνικός τάφος της οδού Τροίας και κατοικία Δράμαλη).
6.Αϊβάζογλου, ό.π. και Ν.Μοσχοπούλου, Η Ελλάς κατά τον Ε. Τζελεμπή, ΕΕΒΣ, έτος ΙΔ’, Αθήναι 1938.
7.Εφημ. Πρωία, 3 Ιουλίου 1924.
8.Γ. Προκοπίου, Ακ Μεχμέτ Αγά Τζαμισί, περ. ΒΗΜΑΤΑ, Οκτώβριος 1988 (Το περιοδικό εκδόθηκε στη Δράμα για λίγο χρονικό διάστημα από τους Αδελφούς Γρηγοριάδη και τον Λ. Γεωργιάδη).Πριν από μερικά χρόνια ο εκλεκτός φίλος δημοσιογράφος Στέφανος Στολίγκας είχε δημοσιεύσει στον Πρωινό Τύπο άρθρο με τίτλο «Το τζαμί του αίματος».
9.Δυστυχώς, το τέμενος αφέθηκε στη μανία του πανδαμάτορα χρόνου.
10.Δ. Αναγνωστόπουλος, εφ. ΠΡΩΙΝΟΣ ΤΥΠΟΣ, 19.1.1984.
11.Για τη χρήση των τουρκικών όρων συμβουλευτήκαμε τα λεξικά: Παυλάκη Β. Μελιτόπουλου, Λεξικού Τουρκο-Ελληνικού, εν Κωνσταντινουπόλει 1934 και Μενελάου Δημητριάδου, Λεξικού Ελληνο-τουρκικού και Τουρκο-Ελληνικού, Θεσσαλονίκη 1984.
12.Είχε εκπονηθεί πριν μερικά χρόνια μελέτη διάσωσης των τοιχογραφιών. Τι συνέβη και δεν πραγματοποιήθηκε; Τίνος ιδέα ήταν να επιλεγεί το πρόχειρο στέγαστρο;

ΣΥΜΒΟΛΗ ΣΤΗ ΜΕΛΕΤΗ ΤΗΣ ΤΟΠΙΚΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ: ΤΟ ΕΤΥΜΟ ΤΟΥ ΤΟΠΩΝΥΜΙΟΥ ΔΡΑΜΑ.

 του κ. Γ.Κ.ΧΑΤΖΟΠΟΥΛΟΥ, τ. ΛΥΚΕΙΑΡΧΗ

Πολύς λόγος γίνεται και συχνά διατυπώνεται η απορία ποια η προέλευση του τοπωνυμίου Δράμα
Στην απορία αυτή, που μου διατυπώνεται κατά καιρούς, θα επιχειρήσω να δώσω στο σημερινό άρθρο μου τις επικρατούσες μέχρι σήμερα, επίσημες και ανεπίσημες απόψεις σχετικές με το έτυμο του τοπωνυμίου Δράμα.

Πάντως μέχρι σήμερα δεν έχει αποσαφηνισθεί φιλολογικά, ιστορικά και αρχαιολογικά, πόθεν η προέλευση του τοπωνυμίου και από πότε η πόλη φέρει αυτό το όνομα.
Ίσως στο μέλλον σταθούμε τυχεροί να μας δώσουν οι αρχαιολογικές ανασκαφικές και ιστορικές έρευνες την πειστική ετυμολογία, αφού οι μέχρι σήμερα αναφερόμενες ή και προτεινόμενες ετυμολογίες δεν είναι και τόσο πειστικές.

Θα ξεκινήσω από τους Πευτιγκεριανούς πίνακες, τη γνωστή Tabula Peutigeriana, όπου π πόλη αναφέρεται με την ονομασία Daravescos στα υστερορωμαϊκά χρόνια.

Το τοπωνύμιο είναι σύνθετο από τις λέξεις Dara. που σημαίνει στοιχείο ηγεμονίας και vescos, που σημαίνει τόπος κατοικίας ηγεμόνα της περιοχής.

 Από τη λέξη Dara με συγκοπή του α οδηγηθήκαμε στη λέξη DRA--Δρα-(μα).

Ιστορικοί, όπως ο Θουκυδίδης, ο Αππιανός και ο Στράβων ταύτισαν το τοπωνύμιο με την αρχαία Δραβησκό ή Δραβήσκο, στην οποία σκοτώθηκαν δέκα χιλιάδες Αθηναίοι κατά τον Πελοποννησιακό πόλεμο: «... επί δε Στρυμόνα πέμψαντες μύριους οικήτορας αυτών και των Συμμάχων υπό τους αυτούς χρόνους ως οικιού-ντες τας τότε καλουμένας Εννέα οδούς, νυν δε Αμ-φίπολιν, ας είχον Ηδωνεί, διεφθάρησαν εν Δραβησκώ τη Ηδωνική υπό των Θρακών ξυ,..τάντων> (Θουκυδίδου, Ιστοριών 1,1ΘΟ,3).

Για το τοπωνύμιο κάνει λόγο και ο Ευ. Στρατής στο βιβλίο του «Η Δράμα και η Δράβησκος, Σέρραι 1923).

Ο Γάλλος Cousinery Μ. στο έργο του Voyage dans Macedoine, Ι-ΙΙ, Paris 1831 (Ταξίδι στη Μακεδονία) αναζήτησε το έτυμο του τοπωνυμίου στο Ζντράβι, το Βυζαντινό Ασδραβίκιο.

Ο ιατρός του τουρκικού στρατού Στ. Μερτζίδης υποστήριξε στο βιβλίο του: «Αι χώραι του παρελθόντος και αι εσφαλμένοι τοποθετήσεις των, Αθήναι 1885»
την ονομασία Δίραμα, επειδή η πόλη είναι διχασμένη σε δυο μέρη από τον χείμαρρο του Μο-ναστηρακίου (το τσάι των Δραμινών, που καλύφθηκε και ονομάσθηκε σε οδό 19ης Μαΐου).

Ο Βόλβης στη Γεωγραφία του αναφέρει την πόλη ως Δίραμα, προφανώς παρασυρθείς από την ονομασία της πόλης από τους Τούρκους μετά τον 14ο αιώνα (1373 ή 1384) ως Διράμα

Είναι γνωστή η αδυναμία των Τούρκων να προφέρουν το σύμπλεγμα Δρ, γι' αυτό και προσθέτουν ανάμεσα στο δ και στο ρ το γράμμα ι.

Αλλά και σε κώδικα του IB' αιώνα η πόλη αναφέρεται ως Διράμα, επειδή ίσως τη πόλη διαρρέει ξηροχείμμαρος και τη χωρίζει σε δυο μέρη.

Κάποιοι υποστηρίξανε ότι το τοπωνύμιο έχει προέλευση από τη λεκτική ινδοευρωπαϊκή ρίζα DRA, που σημαίνει νερό ή πηγές.
Ίσως και το τοπωνύμιο Δράνοβο ή Δράνοβα, σημερινό Μοναστηράκι με την πρόσθετη σλαβική κατάληξη -οβο ή οβα έχει σχέση με την ινδοευρωπαϊκή ρίζα DRA.

Κάποιοι αναζητήσανε την ετυμολογία του τοπωνυμίου στη λέξη δράγμα, που σημαίνει αυτό που χωράει η φούχτα του ανθρώπου, δηλαδή κάτι λίγο, κάτι μικρό.

 Συνεπώς κατά την άποψη τους, η Δράμα (όπως πράγ-μα=πράμα) είναι μια μικρή πόλη έναντι της Θεσσαλονίκης.

 Με την ίδια όμως λογική θα μπορούσαν να ονομασθούν έτσι και άλλες πόλεις, όπως οι Σέρρες (η αρχαία Σίρρις), η Καβάλα, το Δάτον, οι Φίλιπποι και άλλες πόλεις μικρότερες σε έκταση και πληθυσμό έναντι της Θεσσαλονίκης.

Στο INDEX NOMINUM έργου βυζαντινού συγγραφέα διαβάζουμε:
 «Δράμα: Macedoniae urbs; in ea Alexius Comnenus =Δράμα, πόλη της Μακεδονίας, στην οποία συλλαμβάνεται αιχμάλωτος ο Αλέξιος ο Κομνηνός.
Ο συγγραφέας του πονήματος Χωνιάτης έζησε τον 9ο αιώνα».
Ακόμη ο Άραβας γεωγράφος Αλ —Ιντρισί αναφέρει το όνομα της Δράμας ως Rahna, της οποίας τον πληθυσμό ανεβάζει στις 2000 κατοίκους, ενώ σημειώνει ότι η πόλη περιβάλλεται από πολλά αμπέλια.

Κατά την ταπεινή μας άποψη το τοπωνύμιο Δράμα πρέπει να ανάγει την προέλευση του στο ρήμα δράω-ω, αφού η πόλη, αλλά και όλη σχεδόν η περιοχή ήταν κατάσπαρτη από αμπέλια, ενώ από τον 5ο ακόμη πχ αιώνα υπήρξε μεγάλο κέντρο της διονυσιακής λατρείας με σημαντικά ιερά του Διονύσου (Δράμας, Καλής Βρύσης) με πολλές επιγραφές αναφερόμενες στο Διόνυσο και θιάσους διονυσιακούς (Δοξάτου).

Ευελπιστούμε ότι μελλοντικά επίσημες ανασκαφικές έρευνες στην άγνωστη σχεδόν αρχαιολογικά περιοχή της Δράμας θα φέρρυν στο φως στοιχεία γραπτά, τα οποία θα διαλευκάνουν το έτυμο του τοπωνυμίου, θέτοντας τέρμα στη μακροχρόνια απορία πόθεν και από πότε τούτο.


ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
Θουκυδίδου, Ιστοριών Α'Ι, 1ΘΟ,3.

Μερτζίδου Σταύρου, Αι χώραι του παρελθόντος και αι εσφαλμένοι τοποθετήσεις των, Αθήναι 1885.

Cousinery Μ.—Ε. Voyage dans la Macedoine, I-II, Paris 1831.

Σαμσάρη Δημητρίου, Ιστορική Γεωγραφία της Ανατολικής Μακεδονίας κατά την Αρχαιότητα, Θεσσαλονίκη 1976.

Γ.Κ. Χατζόπουλου, Η εμβρυακή μορφή του θεάτρου και η λατρεία του Διονύσου στη χώρα των Ηδωνών, Δράμα2006.

Κώστα Θ. Ορφανίδη, Η προέλευση του ονόματος της πόλεως Δράμας, περ. ΔΡΑΜΙΝΑ ΧΡΟΝΙΚΑ, σσ 11-14, Δράμα 1980.

Γ. Καφταντζή, Ιστορία των Σερρών, τομ. Β' Σέρρες 1978.

Ευ. Στράτη Δράμα και Δράβησκος. Σέρραι, 1923,

Στράβωνος, VIL

Πολυβίου, XXXVI.

Perdrizet P., Voyage dans la Macedoine Premiere, BCH, 18
(1894).

Δράμα, η αθέατη πόλη (ανυπόγραφο). Έκδοση του Δήμου Δράμας (ΔΕΚΠΟΤΑ), χ.χ.

ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Λαμπρόν στάδιον έρευνας για ψιλογενείς και φιλοπόλιδες ερευνητές.

Ο κομιτατζής ΝΤΑΕΦ και η ανθελληνική του Δράση στη Δράμα.

του κ. Γ.Κ.ΧΑΤΖΟΠΟΥΛΟΥ, τ. ΛΥΚΕΙΑΡΧΗ

Михаил Тодоров Даев

Μετά το 1885 στη Βουλγαρία ανέκυψαν δύο τάσεις σχετικές με την προσάρτηση της Μακεδονίας στη Βουλγαρία.

Η μια ονομάστηκε Εσωτερική Μακεδονική Επαναστατική Οργάνωση (Ε.Μ.Ε.Ο.) με στόχο τη δημιουργία μαζικού χριστιανικού κινήματος για την απελευθέρωση της Μακεδονίας από το οθωμανικό ζυγό κα την καθιέρωση καθεστώτος αυτονομίας.

Σύνθημα της οργάνωσης ήταν ¨Η Μακεδονία στους Μακεδόνες¨.

Όπως ήταν φυσικό το σύνθημα βρήκε ανταπόκριση, αφού το όνειρο των Βουλγάρων για την δημιουργία της Μεγάλης Βουλγαρίας με την συνθήκη του Αγίου Στεφάνου το 1878 δεν πήρε σάρκα και οστά.

Η δεύτερη τάση υποστήριζε την κατάληψη της Μακεδονίας από την Βουλγαρία με την ένοπλη βία. 

Η τάση αυτή ονομάστηκε Βερχόβεν.

Οι δύο αυτές τάσεις διασπάστηκαν σύντομα. Οι Νεότουρκοι επωφελήθηκαν αυτήν την κατάσταση και ανέπτυξαν συνεργασία με τον κυριότερο εκπρόσωπο της Ε.Μ.Ε.Ο. και υποστηρικτή του συνθήματος ¨Η Μακεδονία στους Μακεδόνες¨ Γιάννε Σαντάνσκυ, ο οποίος καταγόταν από το χωριό Βλάχοι του Μελένικου.

Ο Σαντάνσκυ μετά την ένταξή του σε εθνικιστικά επαναστατικά κινήματα στη Βουλγαρία, έρχεται στην Μακεδονία τον Απρίλιο του 1901 με δική του ένοπλη ομάδα αποτελούμενη από 60 κομιτατζήδες.

Αναδείχτηκε ηγέτης της αριστεράς πτέρυγας της ΕΜΕΟ, δηλαδή των Σεντραλιστών, που επιδιώκανε την δημιουργία αυτόνομου καθεστώτος στη Μακεδονία.

Το 1907 ο Σαντάνσκυ έδωσε εντολή στον κομιτατζή Πανίτσα να δολοφονήσει τον Βούλγαρο αρχικομιτατζή Βοεβόδα (Михаил Тодоров Даев) Δάεφ ή Δάγιεφ ή Ντάεφ  ή Ντάιεφ, ο οποίος δρούσε στις περιοχές Δράμας και Ζίχνης έχοντας ορμητήριο το Νευροκόπι (;). 

Ο  Ντάιεφ υπήρξε ο εγκέφαλος βομβιστικών επιθέσεων τόσο στη Δράμα, όσο και στην Πλέβνα(σημ. Πετρούσα).

Στη Δράμα η βομβιστική επίθεση έγινε εναντίον του ελληνικού κεντρικού καφενείοθ (καζίνου) στις 6 Ιουλίου 1906. Θύματα της βομβιστικής επίθεσης υπήρξε ο πρόκριτος Γεώργιος Παπαδημητρίου καθώς και ένας Ισραηλίτης, ενώ πληγώθηκε σοβαρά ένας οθωμανός.

Η βομβιστική επίθεση στη Πλέβνα  είχε έξι θύματα.

Βόμβες ρίχτηκαν και στο Μοναστήρι της Αγίας Κυριακής Αλιστράτης την  ημέρα της πανύγηρις (Ιούλος 1906).

Ο Ντάιεφ αρχηγός ενός αντάρτικου σώματος βερχοβιστών από 60 κομιτατζήδες υπήρξε θύμα του ενδοβουλγαρικού ανταγωνισμού.

Από επιστολή του Χρυσοστόμου με ημερομηνία 22 Ιανουαρίου 1907 πληροφορούμεθα ότι ο Ντάιεφ πληγώθηκε στη συμπλοκή της Γράτσιανης και πέθανε ύστερα από λίγο στο Σκρίτσοβο.

Κύριος χώρος δράσης του Σαντάνσκυ ήταν η ¨Ανω Βροντού.

Αλλα και για τον Σαντάνσκυ ή τύχη δεν υπήρξε ευνοική. Οι εσωτερικές Βουλγαρικές συγκρούσεις είχαν ως αποτέλεσμα την εξόντωσή του.

\Έτσι το 1915 δολοφονήθηκε στο Πιρίν από οπαδούς του δεξιού φιλοβουλγαρικού επαναστατικού κινήματος, αφήνοντας  μετέωρο το σύνθημα ¨Η Μακεδονία στους Μακεδόνες¨, ενώ είχε ταχθεί κατά της απόσχισης των βιλαετίων Θεσσαλονίκης-Μοναστηρίου από την οθωμανική αυτοκρατορία.

Η θέση αυτή τον οδήγησε σε προσέγγιση και συνεργασία με το νεοτουρκικό καθεστώς.

Αποτέλεσμα αυτής της συνεργασίας υπήρξε η προσπάθειά του να εξουδετερώσει τα ελληνικά ένοπλα σώματα, αλλά και τους Βουλγάρους κομιτατζήδες (φιλομοναρχικούς) στις περιοχές Σερρών-Δράμας-Μελενικίου.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ.

1. Αρχείο του Εθνοιερομάρτυρος Σμύρνης Χρυσοστόμου (Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης), Αθήνα 2000
2. Douglas Dakin, The Greek Struggle in Macedonia, 1897-1913), Θεσσαλονίκη 1966.
3. Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, Η Μακεδονία στις παραμονές του Αγώνα, τομ. ΙΔ΄, Αθήνα 1977.
4. Πέτρου Θ. Πέννα, Η οργάνωση του Μακεδονικού Αγώνα στη περιοχή σαντζακίου Σερρών, Θεσσαλονίκη 1987.
5. Θεμιστοκλή Χατζησταύρου, Οι απαρχές του Μακεδονικού Αγώνα 1903-1904 (επιστολή προς πρόξενο Σερρών, Δράμα 19.1.1904).

ΑΡΜΕΝ ΚΟΥΠΤΣΙΟΣ: Ο Εθνομάρτυρας Μακεδονομάχος

Η ομιλία του π. σχολικού συμβούλου

Ι. Δεϊρμεντζόγλου στα «ΚΟΥΠΤΣΙΑ 2012»

 "ΠΡΩΙΝΟΣ ΤΥΠΟΣ" Δράμας(19.10.2012)

Την Κυριακή 14 Οκτωβρίου 2012, στον Βώλακα,  σαν ελάχιστο φόρο τιμής αφιερώθηκε η μέρα στον Εθνομάρτυρα - Μακεδονομάχο  Άρμεν Κούπτσιο, τον οποίο οι Βούλγαροι τον κρέμασαν στην Κεντρική πλατεία της Δράμας.

Για την ζωή και τους αγώνες του Άρμεν Κούπσιου μίλησε ο Γιάννης Δεϊρμεντζόγλου, ο οποίος με την γλαφυρότητα του λόγου  του κατόρθωσε να ακουμπήσει τις ψυχές των παρισταμένων προκαλώντας όχι μόνο συγκίνηση αλλά και εθνική υπερηφάνεια για τους προγόνους μας Μακεδονομάχους που έδωσαν την ζωή τους   για να ζούμε εμείς σήμερα ελεύθεροι.

Η ομιλία του Γ. Δεϊρμεντζόγλου

«Δέος με κατέχει τούτη την ώρα που κλήθηκα να ψελλίσω τους θνητούς μου λόγους, εδώ που φωνάζουν τα ηρωικά κατορθώματα ενός εικοσάχρονου νέου, του Άρμεν Κούπτσιου. Και βίασα τον εαυτό μου να μην φύγω από το μέτρο. Μη πω κάτι λιγότερο, να μην υπερβάλω, μα να καταθέσω την αλήθεια και μόνον την αλήθεια, ως όρκο τιμής προς τον ήρωα Αρμεν.

Δεν ήλθα να μιλήσω, να προσκυνήσω ήλθα. Και ό,τι θα πω είναι λιγότερο λόγος και περισσότερο προσευχή.

Στοχάζομαι την ώρα εκείνη τού θανάτου τού ήρωα. Προσπαθώ να διεισδύσω στην ψυχή του, που τόσα απλά και άνετα και φυσικά, διάλεξε τον δρόμο του χρέους και της θυσίας, διότι αυτός οδηγεί στην ελευθερία.

Εκείνος ο αγώνας – το Μακεδονικόν έπος θα το ονόμαζα, τού 1904-1908 – ήταν σίγουρα εμπνευσμένος από το μεγάλο είκοσι ένα (1821) και όλους γενικά τους Εθνικούς αγώνες. Ξεκίνησε με τα ίδια ιδανικά, με την ίδια πίστη, με την ίδια ορμή. Συμπορεύτηκαν – όπως πάντα – ο Ελληνισμός και η Ορθοδοξία. Η αληθινή ανδρεία με την γνήσια αγάπη στην Εκκλησία.

Και ήταν – τολμώ να πω τηρουμένων των αναλογιών – εφάμιλλος με την Μάχη του Μαραθώνος. Εκεί αναδείχτηκαν οι «Μαραθωνομάχοι» και ύστερα από 1.490 χρόνια περίπου αναδείχθηκαν εδώ οι σύγχρονοι «Μακεδονομάχοι».

Αναπολώντας τις μορφές και τα ιδανικά του «Μακεδονικού αγώνα» βεβαιώνεται ο καθένας πως η ίδια πίστη, που φωτίζει ανέκαθεν με το ιλαρό, γλυκύτατο και ζωογόνο φως την ελληνική ψυχή, άστραψε και στην περίοδο τού Μακεδονικού αγώνα.

Καταπληκτική η ατμόσφαιρα: Ορμή της νιότης, πίστη αλλά και αυτή η περίεργη ανάσα τού Ελληνικού λαού που ξαφνικά γνωρίζει τον εαυτό του και σύσσωμος ρίχνεται σε αγώνα τιτάνιο για την λευτεριά.

Λευτεριά (Φοβερή λέξη)! Σπάνια έννοια, γεμάτη φλόγα και φως.

Ας μεταφερθούμε σ’ εκείνη την ατμόσφαιρα. Κάτω από την πίεση και την βία των Βουλγάρων, που άρχισε το 1860 και φούντωσε με την εμφάνιση του βουλγαρικού σχίσματος (1870-1872) πολλοί από τους κατοίκους τού Βώλακα και άλλων περιοχών, έχασαν την ελληνική γλώσσα και έγιναν σλαβόφωνοι. Και η αλλοίωση αυτή, με το πρόσχημα του σχίσματος συνεχιζόταν με φανατισμό από την μεθοδική, Βουλγαρική προπαγάνδα, έως ότου ανέλαβε μητροπολίτης Δράμας, ο Χρυσόστομος, ο μετέπειτα Εθνομάρτυρας της Σμύρνης. Από τότε άρχισε συστηματική αντίδραση τής ελληνικής εκκλησίας εναντίον των σχισματικών και η προστασία των ελληνικών χωριών της περιοχής Δράμας, από τον εκβουλγαρισμό.

Η Ανατολική Μακεδονία οφείλει πάρα πολλά στον μεγάλο δεσπότη Χρυσόστομο της Δράμας, γιατί σταμάτησε τον εκβουλγαρισμό των Ελλήνων, ενέπνευσε θάρρος στις ψυχές τους, ανέστησε το εθνικό τους φρόνημα και τους έδωσε το κουράγιο ν’ αφήσουν την άμυνα και να περάσουν στην αντεπίθεση.

Μια από τις σημαντικότερες ένοπλες ανταρτικές ομάδες που οργανώθηκαν τότε στην Αν. Μακεδονία ήταν η ομάδα τού Βώλακα. Αρχηγός ο Άρμεν Κούπτσιος. Έργο τής ανταρτικής αυτής ομάδας τού Κούπτσιου ήταν να ξαναφέρει στο Πατριαρχείο της Κων/λεως, όλους, όσους παρασύρθηκαν με τη βία προς την βουλγαρική σχισματική εκκλησία, να σταματήσει με κάθε μέσο τον εκβουλγαρισμό, να προστατέψει τη λειτουργία των ελληνικών σχολείων, που κυνηγούσαν με μανία τους δασκάλους κυρίως, οι Βούλγαροι κομιτατζήδες, να σταματήσουν τις εκκλησιαστικές λειτουργίες στη σλαβική γλώσσα και να κυνηγήσουν με την ίδια σκληρότητα τους κομιτατζήδες που αφάνιζαν τα χωριά με τις επιδρομές τους.

Ο Άρμεν Κούπτσιος ήταν τότε 19 ετών, αλλά η παλικαριά του και τ’ άλλα ηγετικά προσόντα του, ήταν πασίγνωστα σε όλη την περιοχή. Ξεχώριζε για την λεβέντικη κορμοστασιά του. Ηταν ευκίνητος, ρωμαλέος και ταχύς σαν τον άνεμο και προ πάντων γεμάτος καλοσύνη και χριστιανική πίστη.

Γρήγορα επιβλήθηκε σε όλη την περιοχή χάρη στα ηγετικά του προσόντα.

Τις πιο δύσκολες αποστολές, τις πιο επικίνδυνες τις ανέθετε ο μητροπολίτης στον Κούπτσιο.

Γοργοπόδαρος καθώς ήταν εκμηδένιζε τις αποστάσεις. Σαν ξωτικό έσχιζε τα τενάγη τών Φιλίππων, περνώντας τα έλη και τις λάσπες για να φτάσει στο Παγγαίο, στο Πράβι και όπου αλλού τον καλούσε ο Εθνικός αγώνας.

Αμέτρητες είναι οι φονικές συγκρούσεις που είχε με τους κομιτατζήδες.

Στα ελληνικά χωριά έβλεπαν τον Κούπτσιο σαν σπαθοφόρο άγγελο – προστάτη και το όνομά του έγινε γνωστό πέρα από την Αν. Μακεδονία σε όλο το μαχόμενο γένος. Φυσικά, έναν τέτοιο αντίπαλο, το κομιτάτο βάλθηκε να τον εξοντώνει με κάθε τρόπο.

Μια μέρα του 1907, ο Άρμεν Κούπτσιος και ο Νάκας Βογιατζής, από την Προσοτσάνη και ο Πέτρος Μάντζας ανέλαβαν κατά διαταγή του Γεν. Αρχηγείου, ν’ αποκλείσουν το πέρασμα των κομιτατζήδων από το πέρασμα Αλιστράτης – Καλαποδίου.

Κατά την εκτέλεση αυτής της υπηρεσίας και ύστερα από την προδοσία ενός αγροφύλακα – αρβανίτικης καταγωγής – έπεσε σε ενέδρα τουρκικού αποσπάσματος. Την άλλη ημέρα οι Τούρκοι τον έστειλαν στη Θεσ/νίκη και τον έκλεισαν στις φυλακές τού επταπυργίου, όπου συνήθιζαν να φυλακίζουν τους πιο επικίνδυνους από τους αντιπάλους τους.

Ο Άρμεν, πίστεψε στην θεόσδοτη ιδέα τής ελευθερίας και αναλώθηκε για την επικράτηση της. Γιατί η έννοια της ελευθερίας είναι συνδεδεμένη με την απόφασή τής θυσίας. Αυτή τον οιστρηλατούσε, αυτή με την μεγαλοσύνη της του ενέπνευσε την θυσία.

Θα μου επιτρέψετε κυρίες και κύριοι να σας διαβάσω μια σκηνή, από το θεατρικό που έχω γράψει για τον Εθνομάρτυρα επίσκοπο Δράμας και Σμύρνης Χρυσόστομο. Αναφέρεται στον απαγχονισμό του Άρμεν Κούπτσιου.

Στο Γραφείο της Μητροπόλεως Δράμας, οι μητροπολίτης Χρυσόστομος και κάποιοι πρόκριτοι και αγωνιστές συζητούν για την σύλληψη, φυλάκιση και καταδίκη εις θάνατον, του Άρμεν Κούπτσιου.

ΧΡΥΣ: Παιδιά μου! Σας γνωρίζω  ότι σε συνεργασία με τον Ελληνα Πρόξενο της Καβάλας, υποπλοίαρχο Στυλιανό Μαυρομιχάλη, καταβάλαμε κάθε προσπάθεια για την αποφυλάκιση του Αρμεν. Δυστυχώς, δεν πετύχαμε τίποτα!

Ο πατέρας τού Αρμεν – ο μόνος που οι Τούρκοι επέτρεπαν να εισέρχεται στις φυλακές – δεν μπόρεσε να έλθει σε επαφή με τον δωροδοκηθέντα Τούρκο δεσμοφύλακα. Έτσι, ο Άρμεν επανήλθε στη Δράμα, για να εκτελεσθεί με απαγχονισμό.

Με τον υποπλοίαρχο Στυλιανό Μαυρομιχάλη αποφασίσαμε την βίαιη απελευθέρωση του παλικαριού, κατά την μεταφορά του από τις φυλακές στον τόπο της εκτέλεσης.

Ένοπλοι άντρες θα επιτεθούν κατά της Τουρκικής Φρουράς, που θα τον μεταφέρει και θα τον απαγάγουν στο κρυσφύγετό τους.

Στο μεταξύ, γυναίκες από την Τσατάλτζα θα δημιουργήσουν στο σημείο της απόδρασης επεισόδιο και αναταραχή, ώστε να διευκολύνουν την διαφυγή.

Ο Άρμεν είναι ενήμερος. Έστειλα τον παπα-Δημήτρη, από το Δοξάτο, να τον κοινωνήσει· βοήθησε σ’ αυτό και ο Νικήτας Δρακόπουλος. Ελπίζουμε στην επιτυχία του εγχειρήματος. Ο Θεός βοηθός!

ΑΓΓΕΛΙΟΦ: Δέσποτα … πατριώτες … προδοθήκαμε. Οι Τούρκοι άλλαξαν την πορεία της διαδρομής και αντί η συνοδεία να περάσει από την Μεγ. Αλεξάνδρου – όπου θα γινόταν η επίθεση – πέρασε από άλλα στενά (περιοχή ΙΚΑ Δράμας, σημερινή Αγαμέμνωνος) και δυστυχώς το κακό έγινε. Ο Άρμεν θανατώθηκε.

Το παλικάρι βάδισε προς τον θάνατο, ωραίο, περήφανο, ατρόμητο. Γύρισε το λαμπερό του βλέμμα προς τον ήλιο για στερνή φορά και βροντοφώναξε την ύστατη ώρα: «Ζήτω η Ελλάδα. Μακεδονία Ελληνική. Ζήτω η ελευθερία».

Θυσιάστηκε, την 14^η Σεπτεμβρίου 1907, ημέρα της εορτής της Υψώσεως του Τιμίου Σταυρού του Κυρίου. Δεν σταυρώθηκε … απαγχονίστηκε στον πλάτανο της πλατείας, μπροστά στα μάτια του γέροντα πατέρα του!

Και η αποκορύφωση!...

Μπαίνει ο γερο-Κούπτσιος στο Γραφείο του μητροπολίτη, υποβασταζόμενος από δύο νεαρούς. Γονατίζει εμπρός στον Χρυσόστομο και του φιλά το χέρι. Ο Χρυσόστομος τον φιλά στο μέτωπο και δακρύζει. Αργά τον ανασηκώνει … κι ο γερο Κούπτσιος: Είμαι περήφανος για τον γιο μου Δέσποτα. Δεν λυπούμαι που χάθηκε. Λυπούμαι που χάσατε εσείς το πρωτοπαλίκαρό σας. Ας είναι. Την θέση του είμαι βέβαιος θα την αναπληρώσουν άλλοι νέοι …

Κι ένας νέος: Είμαστ’ εμείς γέροντα. Και υποσχόμαστε γρήγορα να πάρουμε πίσω το αίμα του γιού σου.

ΚΟΥΠΤΣΙΟΣ: Δεν ζητώ εκδίκηση. Θυσία μόνο ζητώ για την Πατρίδα … για τη λευτεριά. Αυτή θα είναι η ικανοποίησή μου.

Η μαγνητική βελόνα που τάραζε την ψυχή του ήρωα Άρμεν Κούπτσιου, στάθηκε ακίνητη και τον προσανατόλισε στη μοίρα τού καθαρού χρέους.

Μπροστά του υψώθηκε ο σταυρός τού καθήκοντος για την Πατρίδα. Δεν τον φοβήθηκε. Με σταθερά βήματα πορεύτηκε το δρόμο τών ηρώων. Αναδείχθηκε νικητής τής ζωής και τού θανάτου κι ανέβηκε ψηλά στη συνείδησή μας.

Έγινε σύμβολο, πήρε μια θέση στο στερέωμα των αιωνίων αξιών, όπως όλοι οι ήρωες.

Οι ήρωες! Είναι παιδιά τής γης, μα γίνανε ουρανοπολίτες. Φτάσανε στο θρίαμβο ρίχνοντας κάθε στιγμή στην πλάστιγγα τής θέλησής τους, την θέληση του αγαθού και την αγάπη στην Πατρίδα.

Κάθε ένας απ’ αυτούς είναι και ένα μάθημα για μας. Είναι ένας δρόμος που μας ανοίγεται. Είναι ένα χέρι που μας δίνεται, για να μας οδηγήσει στο δρόμο της θυσίας. Είναι μια φωνή που φωνάζει! Άνθρωποι θνητοί, μη δειλιάζετε. Ελάτε μαζί μου! Ακολουθείστε την πορεία μου. Κοιτάξτε! Από την ίδια λάσπη, τη δική σας, πλασμένος είμαι κι εγώ. Ο καθένας σας μπορεί τη λάσπη αυτή να την κάνει να λάμψει, σαν άστρο.

Κυρίες – Κύριοι

Είμαστε ένας μικρός λαός και δεν έχουμε περιθώρια για μεγάλα λάθη. Δυστυχώς, τούτον τον καιρό ούτε και για μικρά.

Αν στη ροή του χρόνου φυσήξει ένας άνεμος παραφροσύνης και οργής επάνω σε όλη την Οικουμένη, η Ελλάδα είτε το θέλει είτε όχι θα βρεθεί στη μέση αυτής της ανεμοθύελλας και θα πρέπει να διαλέξει, ανάμεσα σε σκλαβιά και σε αγώνα για την επιβίωσή της. Το τι θα διαλέξει το ξέρουμε.

Τον ίδιο δρόμο που βάδισε και ο ήρωας Άρμεν Κούπτσιος.

Τώρα όμως – όπως και πάντα – θέλουμε με όλους τους λαούς την ειρήνη. Και γι’ αυτήν αγωνιζόμαστε. Τα όπλα μας δεν είναι όπλα πολέμου, αλλά όπλα ειρήνης.

Δεν είμαστε πολεμοχαρείς, αλλά ούτε και λωτοφάγοι, για να ξεχάσουμε την ιστορία μας. Είμαστε λαός αναστάσιμος. Θα ζήσουμε, γιατί η ζωή της Ελλάδας, είναι από αιώνες τώρα, δεμένη με την ελεύθερη ζωή και όχι με τον θάνατο.

Το έδαφος της Πατρίδας μας είναι άγονο για να θρέψει τις ρίζες της ελευθερίας. Χρειάζεται το αίμα των παιδιών της, για να δώσει ζωή στο δέντρο της Λευτεριάς.

Σ’ αυτόν τον τόπο του μαρτυρίου, τον κακοτράχαλο και στενό, ένας νέος 20 ετών, ο Άρμεν Κούπτσιος έδειξε στους φλύαρους ξένους, με τις ψευτοδημοκρατικές μεγαλοστομίες τους, πώς κατακτιέται η λευτεριά.

Τους δίδαξε με την θυσία του πως «Οι δούλοι πεθαίνουν τον θάνατο που τους επιβάλλουν. Οι ελεύθεροι τον θάνατο που επιθυμούν».

Εντυπωσιασμένοι οι ξένοι από τα ηρωικά κατορθώματα των παιδιών της Πατρίδας μας ερωτούν:

«Τι θα ήσουν Ελλάδα χωρίς ελευθερία»

τους απαντούμε:

«Τι θα ήταν ο κόσμος χωρίς Ελλάδα;»

ΑΡΜΕΝ ΚΟΥΠΤΣΙΟ:

Η καρδιά μας λαχταρά να σε μοιάσει. Αγωνιά μη προδώσουμε τον ιερό αγώνα και την θυσία σου. Νιώθουμε πως αυτό που έβραζε μέσα σου ήταν πλούτος ζωής.  Αυτόν το πλούτο – ευχή και υπόσχεση δίνουμε πως θα τον κρατήσουμε και θα τον κληροδοτήσουμε στους απογόνους μας.

Η δόξα σου ήρωά μας, ας φωτίζει τον δρόμο μας και η θυσία σου, ας μας δυναμώνει να γίνουμε άριστοι πολίτες και Έλληνες μιας Ελλάδας που εσείς οι ήρωες με την θυσία σας την κληροδοτήσατε σ’ εμάς, ελεύθερη.