Ο ΑΠΡΙΛΗΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΖΩΗ

του κ. Γ.Κ. ΧΑΤΖΟΠΟΥΛΟΥ

“Εστησ' ο Έρωτας χορό με τον ξανθών Απρίλη, 

κι η φύσις ηύρε την καλή 

και τη γλυκιά της ώρα”

(Διονυσίου Σολωμού, Οι Ελεύθεροι Πολιορκημένοι,Σχεδίασμα Γ')


Αν και το όνομα του χιλιοτραγουδισμένου αυτού μήνα δεν είναι ελληνικό η ελληνική ονομασία του είναι κατά το αρχαίο αττικό ημερολόγιο Μουνιχιώνας και κατά το Μακεδονικό Αρτεμίσιος- τόσο πολύ αγαπήθηκε από τον ελληνικό λαό, ώστε απετέλεσε ένα από τα κορυφαία χρονικά ορόσημα της ζωής του, της κοινωνικής, θρησκευτικής, πολιτιστικής και εθιμοτυπικής.


Οι Έλληνες ποιητές με πρώτο τον εθνικό μας ποιητή, τον Διονύσιο Σολωμό, προσέδωσαν ιδιαίτερη σημειολογία σ' αυτόν και τον ταυτίσανε σε μεγάλο βαθμό με την ψυχοσύνθεσή τους.

Οι Λατίνοι, κληρονόμοι της ευαίσθητης ψυχοσύνθεσης των Ελλήνων τον ονοματίσανε τόσο εύστοχα, ώστε να αποτυπώνει το φυσικό κλίμα της εποχής, αλλά και την ευφορία της ψυχής που διακατέχει τούτο το χρονικό διάστημα τον άνθρωπο.

Παραγωγό του λατινικού ρήματος aperio είναι το ουσιαστικό apertio, που το δανείστηκαν οι Έλληνες, αφού προηγουμένως το υποβάλανε σε κατάλληλες χειρουργικές επεμβάσεις, όπως αυτές του αναγραμματισμού, της εναλλαγής συμφώνων και της ενίσχυσης της κατάληξης με ένα επί πλέον σύμφωνο, ώστε η πολιτογράφηση του δανείου να είναι καθ'όλα νόμιμη και να μην αποτελεί παραφωνία καθώς θα συνυπάρχει με τις άλλες γνήσιες ελληνικές λέξεις.

Το λατινικό ρήμα aperio σημαίνει ανοίγω, επειδή το μήνα αυτό ανοίγουν τα πάντα:

 τα δένδρα,

 τα λουλούδια, ο καιρός. 

Και μαζί τους και οι εφηβικές καρδιές.

 Φουσκοδενδριές στη φύση, φουσκοδενδριές και στις εφηβικές ψυχές.
 Και δεν μπορεί να γίνει διαφορετικά.

 Φυσικό περιβάλλον -όχι βέβαια άγρια δολοφονημένο από τον “πολιτισμένο άνθρωπο”- και ανθρώπινη ψυχή είναι αλληλένδετα.

Με τη σειρά του το πα- ράγωγο apertio σημαίνει άνοιξη. Και μολονότι κατά το ημερολόγιο μας η άνοιξη αρχίζει ένα μήνα νωρίτερα, από την πρωτομαρτιά, ο λαός μας ευστόχως και φρονίμως ποιών αναγνώρισε ως τον κατ'εξοχήν μήνα της Ανοιξης τον “ξανθόν” Απρίλη.

Και τι δεν έχει να μας προσφέρει τούτος ο μήνας.

Πανσπερμία εθιμικών εκδηλώσεων, ερμάριο βασικών συμφωνιών, αλλά και καλεντάρι μεγάλων εορτών της Ορθοδοξίας μας.

Με το έμπα του νομιμοποιεί την ψευδολογία, όχι βέβαια την ποινικά κολάσιμη, αλλά εκείνην που δίνει μια εύθυμη νότα στη ζωή μας.
Λίγες ημέρες πριν από την πρόσκαιρη έξοδο του από το καλεντάρι σηματοδοτεί τη γιορτή του πιο αγαπητού αγίου της Ορθοδοξίας μας, του Αη-Γιώργη,
που κατά το λαό μας είναι το ανοιξιάτικο σύνορο του χρόνου.

Κτηνοτροφικές, αλλά και γεωργικές συμβάσεις τελούνταν παλιότερα την ημέρα της γιορτής του Αγίου, που κατά την αντίληψη του λαού μας χτυπάει με το καμτσίκι του, ως άγιος καβαλάρης που είναι, το στάρι.
 Κι εκείνο δίνει δρόμο και φεύγει ψηλά. Και δεν είναι χωρίς λογική αυτή η μυθοπλαστική αντίληψη του λαού μας.
Γιατί αν βρέξει ο Απρίλης δυο νερά κι ο Μάης πέντε-δέ- κα να δεις το κοντοκρίθαρο πως στρίβει το μουστάκι, να δεις και τις αρχόντισσες πως ψιλοκλησαρίζουν, να δεις και τη φτωχολογιά πως ψιλοκοσκινίζει.

Εύλογα λοιπόν ο λαός μας περιβάλει με ιδιαίτερη αγάπη τον μήνα Απρίλη, και μάλιστα όταν από τα προϊστορικά χρόνια το σιτάρι με τα παράγωγα του αποτελούσαν την εγγυήτρια δύναμη της επιβίωσης του, άσχετα αν σήμερα οι έμφορτοι από αστική κακέκτυπη νοοτροπία Νεοέλληνες θεωρούν την αρτοφαγία κατάλοιπο μιας λιμοκτονικής εποχής.

Στην αγκαλιά του ο Απρίλης φιλοξενεί απαραίτητα τη μεγάλη Κυριακή των Βα ΐων και πο?\ύ συχνά την κορυφαία γιορτή της Ορθοδοξίας μας, τη Λαμπρή.

Βέβαια υπάρχουν και χρονιές που ο Απρίλης δεν είναι ευνοϊκός για το λαό μας.

Χαρακτηριστικό είναι το ακόλουθο δημοτικό δίστιχο που απεικονίζει την κακή όψη τον Απρίλη:

Το Μάρτη ξύλα φύλαγε, 

μην κάψεις τα παλούκια,

 και τ' Απριλιού τις δεκοχτώ, 

μην κάψεις τα καρούλια.

Βέβαια συχνά κοντά στα καρούλια του αργαλειού, που προσφέρονται θυσία τη στιά, καίγονται και οι ανθοφόροι οφθαλμοί των καρποφόρων δένδρων και μαζί τους κι οι καρδούλες των λαχανικών.

Όπως κι αν έχουν όμως τα πράγματα στις δεκοχτώ του Απριλιού, πέρδικα κάθεται στ' αυγό για να διαιω-νισθεί η ζωή, που τη δηλητηριάζει καθημερινά η τεχνολογία μας, το μακάβριο καύχημα της αλαζονείας και της πλεονεξίας του σύγχρονου Κάϊν.