Του Βασίλη Γ. Χατζηθεοδωρίδη
Στη Δράμα, στη Θέση του Ιερού Ναού Μεταμορφώσεως του Σωτήρος, στη δυτική είσοδο της πόλης, ανυψώθηκε πρόσφατα ένα νέο επιβλητικό λατρευτικό οικοδόμημα για το οποίο ο Σεβασμιότατος Μητροπολίτης Δράμας κ. κ. Παύλος (Αποστολίδης), είπε πως διατηρεί στην ολότητά του την ονομασία που είχε το πρώτο ναΐδριο του κτήτορά του Μητροπολίτη Λαυρεντίου στη δεκαετία του 1920.Λίγοι γνωρίζουν ωστόσο ότι ο ίδιος ο Λαυρέντιος το ονόμασε τότε Ιερά Μονή Μεταμορφώσεως του Σωτήρος – Νέα Παναγία Σουμελά.
Για την ουσιαστική μάλιστα σύνδεση του ιδρύματος με την Παναγία, τοποθετήθηκε σ’ αυτό και πιστό αντίγραφο της εικόνας της, σε εποχή που η πρωτότυπη εικόνα βρισκόταν ακόμη θαμμένη από τους μοναχούς της μαζί με άλλα πολύτιμα αντικείμενα της μονής στη γη του Πόντου. 3-4 χρόνια αργότερα (1931), μετά από προσωπική συμφωνία Βενιζέλου-Ινονού ανασύρθηκαν και μεταφέρθηκαν στην Ελλάδα και η εικόνα τοποθετήθηκε ως έκθεμα στο Βυζαντινό Μουσείο της Αθήνας.
Αδιάψευστη μαρτυρία της άμεσης σχέσης της μονής με την αντίστοιχη του Πόντου τυγχάνει το γεγονός ότι δυο από τους κληρικούς της, ο Πολύκαρπος Σουμελιώτης, από την μεγάλη οικογένεια των Αδάκτυλων του Πόντου και ο ηγούμενος Άνθιμος βρίσκονται εδώ ενταφιασμένοι.
Ως Μητροπολίτης Δράμας από το 1922 που διαδέχθηκε τον Αγαθάγγελο και λίγο πριν κοιμηθεί ο Λαυρέντιος (1868-1928), είχε αποπερατώσει τον Ιερό αυτό Ναό της Μεταμορφώσεως του Σωτήρος, σε ανάμνηση του ταυτώνυμου, που ανήγειρε ο πατέρας του στον Πόντο, «Διηνεκές μνημόσυνον των εν Πόντω και αλλαχού σφαγέντων και εν ερημίαις, πικραίς εξορίαις, και αναγκαστικαίς αποδημίαις τελειωθέντων Ποντίων Ελλήνων».
Στην μπροστινή μετόπη του ναού έγραψε:
«Κρωκότυλον κώμας Βαρενού ποτε δείματο Ναόν Πρώτος πατήρ
ιερεύς. Ενθάδε πατρίδ’ εήν βία λιπών Αρχιερεύς Λαυρέντιος, υιός
τον δ’ έκτισε νυν, ευλαβέως προπρόνως ή ες».
Στην ανατολική μετόπη έγραψε:
«Ανάστα ο Θεός κρίνων την γην, ότι Σύ κατακυριεύσεις εν πάσι
τοις έθνεσι. Των υπέρ πίστεως και πατρίδος απ’ αιώνων
μαρτυρησάντων Ποντίων αιωνία η μνήμη».
Κοιμήθηκε 24 Ιουλίου 1928.
Πάνω στο μαρμάρινο επιτάφιο τύμβο του, ο τότε Μητροπολίτης Αλεξανδρουπόλεως Γερβάσιος χάραξε τα εξής:
«Λαυρέντιος μεν Τιβαρινός Χαλδίας
ενθάδε κείμαι πλείσθ’ όσα καμών παθών
Δράμαν τρισολβίαν τε εύχρονος λιπών
Ως τω Θεώ έτυχον, ώ γε η δόξα».
Γεννήθηκε στη Βαρενού της Χαλδίας του Πόντου, φοίτησε στο Γυμνάσιο Αργυρούπολης και αποφοίτησε με άριστα από τη Θεολογική Σχολή της Χάλκης. Σύντομα χειροτονήθηκε Αρχιδιάκονος και το 1905 αναχώρησε για την Κερασούντα όπου εκλέχτηκε Μητροπολίτης Χαλδίας.
Την εποχή εκείνη η Κερασούντα ανήκε εκκλησιαστικά στο Μητροπολίτη Τραπεζούντας.
Ο Λαυρέντιος την μετέφερε στη Μητρόπολη Χαλδίας, την πρόσθεσε στον εκκλησιαστικό του τίτλο και ονομάστηκε Μητροπολίτης Χαλδίας –Κερασούντας.
Το Φεβρουάριο του 1932 ήρθε από την Αμερική στη Μητρόπολη Δράμας ο Κομβόπουλος.
Ενθρονίστηκε στις 28 Φεβρουαρίου με παράδοση ποιμαντορικής ράβδου και χαιρετισμό από τον Θεολόγο Γυμνασιάρχη και Πρωτοσύγκελο της Μητροπόλεως Αγαθάγγελο Τσαούση.
Στις 6 Αυγούστου 2007, τελέστηκε
αγιασμός για τη Θεμελίωση του Νέου Ναού της Ιεράς Λαυρεντιανής Μονής
Μεταμορφώσεως του Σωτήρος – Νέα Παναγία Σουμελά,
παρουσία αρχών, συλλόγων και οργανώσεων της Δράμας και του Νομού,
καθώς και τιμητική συμμετοχή εκπροσώπων Μητροπολιτών της Ελλάδας και του Εξωτερικού.
Το θεμέλιο λίθο τοποθέτησαν μαζί ο Νομάρχης Δράμας κ. Κ. Ευμοιρίδης και ο Δήμαρχος Δράμας κ. Θ. Μαργαρίτης, οι οποίοι στις σύντομες ομιλίες τους συνεχάρησαν τον Μητροπολίτη Δράμας κ. κ. Παύλο για την πρωτοβουλία του αυτή και τον ευχαρίστησαν για την μεγάλη θρησκευτική και κοινωνική του προσφορά στον τόπο.
Κατά σχετική δήλωση του Μητροπολίτη, στο χώρο θα φιλοξενηθεί Βιβλιοθήκη, για την οποία έχουν συγκεντρωθεί ήδη, με τη βοήθεια των Δραμινών Εκδοτών Αφων Κυριακίδη, «χώρος διάσωσης της Ιστορίας του Πόντου», στέγη μοναχών που θα υπηρετούν τη Μονή και Γηροκομείο της Ιεράς Μητροπόλεως Δράμας.
«Θα είναι ένας χώρος όπου η Θεία Λατρεία θα τελείται με βάση τα Μοναστηριακά τυπικά του Αγίου Όρους, και θα αποτελεί σημείο αναφοράς για τον Ποντιακό Ελληνισμό κέντρο διάσωσης της ιστορικής μνήμης και των κειμηλίων του Ευξείνου Πόντου».
Ίσως είναι χρήσιμο να σημειωθεί ότι, σύμφωνα με την απογραφή πληθυσμού του 1928, από τους 100.000 περίπου κατοίκους του Νομού Δράμας (εκ των οποίων 58.000 περίπου ήταν εξωελλαδίτες πρόσφυγες), οι Πόντιοι ξεπερνούσαν τις 30.000.
Η αναζήτηση επομένως τρόπων σύνδεσης των προσφύγων με τους λατρευτικούς χώρους, τα θρησκευτικά σύμβολα και τα ιερά και όσια των αλησμόνητων πατρίδων τους με τις νέες, αποτελεί απαράβατο καθήκον τους.
Αυτό το καθήκον αισθάνονται εύλογα να βαραίνει περισσότερο τους ώμους τους οι θρησκευτικοί εκπρόσωποι κάθε τόπου, στις πρωτοβουλίες των οποίων οφείλει κατά μέγα μέρος το ομαλό ρίζωμά της στη νέες πατρίδες και η τραγική προσφυγιά του 1922.
Σύμφωνα με τους ιστοριογράφους της Σάντας, ο Σανταίος Άνθιμος Μαζμανίδης ήταν Ηγούμενος από το 1910 μέχρι το 1918. Μετά έγινε Ηγούμενος ο ιερομόναχος Γεράσιμος και έπειτα μέχρι το 1921 ο Σανταίος Πολύκαρπος Αδάκτυλος. Στη συνέχεια φέρεται ότι ήταν ο Σανταίος Δοσίθεος Στεφανίδης, που το 1920 είχε τεθεί σε διαρκή αργία, μέχρι τη δολοφονία του το Μάρτιο του 1922. Στο μοναστήρι έμειναν πολύ λίγοι μοναχοί. Για μεγάλο διάστημα η παρουσία των ανταρτών που συχνά επισκέπτονταν τη Μονή ήταν αποτρεπτική για τους Τούρκους.
ΑπάντησηΔιαγραφήΑυτό το σχόλιο αφαιρέθηκε από τον συντάκτη.
ΑπάντησηΔιαγραφήΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ
ΔιαγραφήΙστορικά στοιχεία του Αρχιμανδρίτη Δράμας Τριαντάφυλλου ή Πολύκαρπου Αδάκτυλου=Παρμαξούζ και η σχέση του με την Παναγία Σουμελά της Σαντάς του Πόντου.
Ο θείος μας αείμνηστος ιερομόναχος - Αρχιμανδρίτης της Λαυρεντιανής ιεράς Μονής Μεταμορφώσεως Σωτήρος,Τριαντάφυλλος ή Πολύκαρπος (ο Σουμελιώτης) Αδάκτυλος=Παρμαξούζ κατάγεται από τη Σαντά του Πόντου(ενορία Ίσχανάντων) και πατέρα είχε τον ξακουστό Απόστολο Αδάκτυλο=Παρμαξούζ και μητέρα την Αθηνά Αδακτύλου-Αδρονικίδου από τα Πλάτανα της Τραπεζούντας.Το 1903 και σε ηλικία 16 ετών εμόνασε στο μεγάλο μοναστήρι της Παναγίας Σουμελά και τα έτη 1918-1922 ήταν ο Ηγούμενος της ιεράς αυτής μονής.Το 1922 με εντολή του και μαζί με τον ιερομόναχο Ίερεμία απέκρυψαν τα ιερά κειμήλια στο παρεκκλήσιο της Αγίας Βαρβάρας και αναχώρησαν οι τελευταίοι (τρείς)-λίγοι καλόγεροι από την ιερά μονή.΄Οπως αναφέρετε μετά από πολλές κακουχίες μέσα από τα βουνά της Σαντάς εφθασε στο σπίτι του αδελφού του και των γονιών του στην Τραπεζούντα,όπου έμεινε για λίγους μήνες.Με την (νύφη του)- γυναίκα του αδελφού του - κ. Άθηνά και τα 6 ανήψια του,καθώς και με άλλες 40 οικογένειες με τα παιδιά τους(Σανταίοι -Τραπεζούντιοι)- ναύλωσε η γιαγιά μας Άθηνά καράβι- με εντολή του συζύγου της Ιωάννη - και αδελφού του καλόγερου Πολύκαρπου - και ήρθαν στην΄Ελλάδα (Χρυσούπολη-Καράορμαν Καβάλας).Σε λίγους μήνες πήγαν στην Πέρνη Καβάλας και σε λίγους μήνες στα Κύργια Δράμας.Μόνασε στο Αγιο Όρος,στην Τρίπολη και τέλος στην Λαυρεντιανή μονή(Μοναστηράκι-Τσοπάγκα).Είχε πλούσιο έργο στην Μεγάλη Παναγία Σουμελά της Σαντάς, αλλά και στην Νέα Παναγία Σουμελά της Δράμας-που είχε ονομάσει ο Μητροπολίτης Δράμας κκ.Λαυρέντιος το μικρό μοναστήρι της Μεταμορφώσεως του Σωτήρος της Νέας Κρώμης Δράμας.
Κοιμήθηκε στις 29 Νοεμβρίου του 1957 αφήνοντας μεγάλη θλίψη σε εμας τους συγγενείς του,αλλά και σε όλους τους Πόντιους της Δράμας και κυρίως στους κατοίκους της Νέας Κρώμης Δράμας. Αιωνία σου η μνήμη.- Μακαριστέ μας Θείε.....
Dr.Med.ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΧΑΡΑΛΑΜΠΙΔΗΣ- ανεψιός του Μακαριστού Αρχ.Πολυκάρπου
Αυτό το σχόλιο αφαιρέθηκε από τον συντάκτη.
ΑπάντησηΔιαγραφήΑυτό το σχόλιο αφαιρέθηκε από τον συντάκτη.
ΑπάντησηΔιαγραφήΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΤΗΣ ΙΣΤΟΡΙΚΗΣ ΑΛΗΘΕΙΑΣ ΓΙΑ ΤΟΝ ΑΡΧΙΜΑΝΔΡΙΤΗ ΠΟΛΥΚΑΡΠΟ ΑΔΑΚΤΥΛΟ=ΠΑΡΜΑΞΟΥΖ
ΑπάντησηΔιαγραφήΓια την αποκατάσταση της ιστορικής αλήθειας,ότι δηλ. ζούσαν μόνο 2 καλόγεροι της Παναγίας Σουμελά - σας περιγράφω κάποιες επίσημες αναφορές από προσωπικά μου βιώματα - ιστορικά οικογενειακά ντοκουμέντα,( όχι φανταστικά )
και τέλος βιβλιογραφικές αναφορές συγγραφέων της περιοχής μας στη Δράμα.
1) Είναι αναληθές ότι το 1931 ζούσαν μόνο 2 καλόγεροι από τη Μονή της Παναγίας Σουμελά της Σαντάς του Πόντου στην ΄Ελλάδα ,(όπως αναφέρουν διάφορες βιβλιογραφικές αναφορές-περιγραφές)αλλά το ΑΛΗΘΕΣ είναι ότι ζούσε και 3ος, ο θείος μας,ο΄Ιερομόναχος-΄Ηγούμενος Τριαντάφυλλος ή Πολύκαρπος(Σουμελιώτης)΄Αδάκτυ λος=Παρμαξούζ
2)΄Ηταν ο τελευταίος ΄Ηγούμενος το 1922 που εγκατέλειψε την Παναγία Σουμελά-κυνηγημένος από τους Τούρκους και τσέτες, αφού προηγουμένως έκρυψαν τα κειμήλια της Ιεράς Μονής στο παρεκκλήσι της Αγίας Βαρβάρας της ΠΑΝΑΓΙΑς ΣΟΥΜΕΛΑ.
Σύμφωνα με τους ιστοριογράφους της Σαντάς του Πόντου, ο Σανταίος Άνθιμος Μαζμανίδης ήταν Ηγούμενος από το 1910 μέχρι το 1918. Μετά έγινε Ηγούμενος ο ιερομόναχος Γεράσιμος(της Μητρόπολης Τραπεζούντας) και έπειτα από το 1918 μέχριτο 1921 ο Σανταίος Πολύκαρπος Αδάκτυλος.Στη συνέχεια φέρεται ότι ήταν Ήγούμενος Σανταίος Δοσίθεος Στεφανίδης, που το 1920 είχε τεθεί σε διαρκή αργία, μέχρι τη δολοφονία του το Μάρτιο του 1922. Στο μοναστήρι έμειναν πολύ λίγοι μοναχοί(τρείς). Για μεγάλο διάστημα η παρουσία των ανταρτών που συχνά επισκέπτονταν τη Μονή ήταν αποτρεπτική για τους Τούρκους.(Μ.Νυμφόπουλος,Π.Τανιμανίδης,Φ.Χειμωίδης).
3) Ο πιό πάνω αναφερόμενος θείος μας Ηγούμενος είναι καταχωρημένος στο Μητρώο της Ιεράς Συνόδου και της ΄Ιεράς Μητρόπολης Δράμας με τον αύξοντα αριθμό 40, ως αδελφός ίερέας (καλόγερος).
4) Κοιμήθηκε στο μοναστήρι Μεταμορφώσεως του Σωτήρος (Λαυρεντιανή Μονή) στίς 29 Νοεμβρίου 1957. Εμόνασε συνέχεια ως Ίερομόναχος από το 1903-1957 και ως΄Ηγούμενος στην ΠΑΝΑΓΙΑ ΣΟΥΜΕΛΑ από 1918-1922,συνέχεια στο Άγιον Όρος,στην Τρίπολη,στην Λαυρεντιανή Μονή μέχρι το 1943,στον Πανελεήμωνα της Ίεράς Μητροπόλεως Φλωρίνης(εκδιωχθείς από τους Βουλγάρους 1943-1945) και τέλος επανήλθε πάλι στην Λαυρεντιανή Μονή μέχρι το τέλος του που απεκοιμείθει στις 29 Νοεμβρίου 1957.
5)Ο Ίερομόναχος Πολύκαρπος Άδάκτυλος=Παρμαξούζ άφησε πλούσιο έργο σε όλες τις εκκλησίες-μοναστήρια και κυρίως στη Νέα Κρώμνη.΄Απεβίωσε πάμπτωχος και δεν άφησε σε εμάς τους συγγενείς του καμμιά κληρονομιά ή δωρεά,ενώ εφρόντισε και συντήρησε πολλά παιδιά της σχολικής ηλικίας στην περίοδο της κατοχής, αλλά και την περίοδο του 1945-1957.Τα άμφια του και τα εκκλησιαστικά μέσα λειτουργίας της Λαυρεντιανής Μονής-Νέα Παναγία Σουμελά - παραδώθηκαν στην Ίερά Μητρόπολη Δράμας - με απώτερο σκοπό να χρησιμοποιηθούν στην Νέα Παναγία Σουμελά που ανοικοδομείθει πρόσφατα από την Ίερά Μητρόπολη Δράμας,αλλά και στο Έκκλησιαστικό Μουσείο της Ίεράς Μητρόπολης.
Στην ΄Ελλάδα εμόνασε στον Παντελεήμωνα της Ιεράς Μητροπόλεως Φλώρινας και μετά που κοιμήθηκε ο Μητροπολίτης Λαυρέντιος εμόνασε στην Λαυρεντιανή Μονή της Δράμας (Μεταμόρφωσης του Σωτήρος )- ΠΑΝΑΓΙΑ ΣΟΥΜΕΛΑ